Zdzisław Najder (1930–2021)
Zmarł profesor Zdzisław Najder – publicysta, historyk literatury, działacz niepodległościowy. Współpracował z paryską „Kulturą”, założył Polskie Porozumienie Niepodległościowe, kierował Radiem Wolna Europa.
Urodził się 1930 roku w Warszawie, studiował na Uniwersytecie Warszawskim i w Oksfordzie, był znanym na świecie autorytetem w zakresie twórczości Josepha Conrada.
Od lat 50. współpracował z Klubem Inteligencji Katolickiej, był członkiem redakcji miesięcznika „Twórczość”, publikował w paryskiej „Kulturze” jako Socjusz. W uzasadnieniu przyznanej mu nagrody publicystycznej „Kultury” redaktor Giedroyc uznał go za kontynuatora twórczości Juliusza Mieroszewskiego.
W latach 70. Zdzisław Najder był współzałożycielem podziemnego Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Stan wojenny zastał go poza Polską. Z rekomendacji Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Jerzego Giedroycia został dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Funkcję tę pełnił do 1987 roku. W PRL wydano na niego wyrok śmierci za rzekomą współpracę z wywiadem amerykańskim.
Wrócił do Polski w 1989 roku. Był doradcą prezydenta RP, premiera rządu oraz głównego negocjatora akcesji Polski do Unii Europejskiej. W 1998 roku prezydent nadał mu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.
Kilka lat temu zdążył zrealizować swój autorski zamysł – opublikował ponad 1000-stronicowy leksykon Węzły pamięci niepodległej Polski, jak pisał: „próbę uchwycenia pamięcią Polski z drugiego brzegu, na który już nie ma powrotu”.
W zbiorach Biblioteki Narodowej znajdują się książki profesora Zdzisława Najdera, a wśród zbiorów rękopiśmiennych również jego listy do Zbigniewa Herberta, Kazimierza Brandysa, Aleksandra Janty-Połczyńskiego, Michała Głowińskiego.