155. rocznica śmierci Joachima Lelewela
155 lat temu w Paryżu zmarł Joachim Lelewel, pisarz, historyk, działacz polityczny, twórca „Tygodnika Wileńskiego”, na którego łamach w roku 1818 wierszem Zima miejska zadebiutował Adam Mickiewicz.
Urodzony 22 marca 1786 r. w Warszawie Lelewel był jednym z wykładowców przyszłego autora Pana Tadeusza na Uniwersytecie Wileńskim. W 1822 r. Mickiewicz zaadresował do niego wiersz zatytułowany wprost Do Joachima Lelewela. Po procesie filaretów, po likwidacji „Tygodnika Wileńskiego” i usunięciu z Uniwersytetu Wileńskiego, Lelewel w 1824 r. przeniósł się do Warszawy. Rok później ogłosił rozprawę O romantyczności, w której zadeklarował się po stronie romantyków w ich sporze za klasykami. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz posłem do sejmu Królestwa Polskiego.
Podczas powstania listopadowego wszedł w skład Rządu Narodowego. Po upadku powstania wyjechał do Paryża, a stamtąd przeniósł się do Brukseli, gdzie skupił się na pracy naukowej i gdzie zyskał przydomek „samotnika brukselskiego”. Był autorem prac z wielu dziedzin: historii i historiografii, geografii, heraldyki, numizmatyki, bibliotekoznawstwa. Jego najważniejsze dzieła to: Porównanie dwu powstań polskich 1794 i 1830–1831 (1840), siedmiotomowa praca Polska, dzieje i rzeczy jej (1855–1863) oraz czterotomowa Polska wieków średnich (1846–1851).
Miał wpływ nie tylko na Mickiewicza, ale także na Juliusza Słowackiego i Cypriana Kamila Norwida oraz na twórców pozostających w kraju: na Teofila Lenartowicza, Lucjana Siemieńskiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jego postać pojawia się w Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego.
W zbiorach Biblioteki Narodowej znajdują się liczne rękopisy Joachima Lelewela, m.in. artykuł Panowanie króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego, notatki do wykładów uniwersyteckich, notatki z lektur, korespondencja z rodzicami Karolem Lelewelem i Ewą z Szeluttów oraz z młodszym o cztery lata bratem Protem, a także wszystkie numery „Tygodnika Wileńskiego” z lat 1815–1822, ponadto blok dokumentów związanych z ekshumacją prochów pisarza i przeniesieniem ich w roku 1929 z Paryża do Wilna.