Sto dwadzieścia lat temu urodził się Michał Choromański - Aktualności - Biblioteka Narodowa

EN

Sto dwadzieścia lat temu urodził się Michał Choromański

Sto dwadzieścia lat temu urodził się Michał Choromański

Powieściopisarz i nowelista, a także dramaturg, autor takich książek jak Zazdrość i medycyna oraz Schodami w górę, schodami w dół, urodził się sto dwadzieścia lat temu, 22 czerwca 1904 roku na Ukrainie w Jelizawietgradzie. Zmarł w Warszawie, 24 maja 1972 roku. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Do Warszawy sprowadził się w 1924 roku. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził na Ukrainie i w Rosji. W Jelizawietgradzie skończył gimnazjum i podjął studia, które przerwała ciężka gruźlica kości. Na życie zarabiał jako piekarz, sanitariusz, intendent, a także nauczyciel plastyki w klubie żołnierskim. Próbował sił jako tłumacz. Przełożył na rosyjski zbiór wierszy Kazimierza Wierzyńskiego Laur olimpijski. Akcję pierwszej powieści Biali bracia – wydanej w 1931 roku – osadził w realiach rosyjskich. Sławę przyniosła mu następna, ogłoszona dwa lata później powieść Zazdrość i medycyna, za którą otrzymał Nagrodę Młodych Polskiej Akademii Literatury. W roku 1937 jej adaptacja sceniczna znalazła się w repertuarze Teatru Ateneum w Warszawie, potem została przełożona na kilkanaście języków. W roku 1973 przeniósł ją na ekran Janusz Majewski; w rolach głównych wystąpili Ewa Krzyżewska, Mariusz Dmochowski oraz Andrzej Łapicki.

Od 1927 roku pisarz mieszkał w Zakopanem, gdzie się leczył. Zaprzyjaźnił się wówczas z Karolem Szymanowskim i Kazimierzem Wierzyńskim, a także  z Marią Kasprowiczową. Zamieszkał na Harendzie. Nawiązał współpracę z licznymi czasopismami, takimi jak „Wiadomości Literackie”, „Pion”, „Kurier Poranny”. Po publikacji zbioru Opowiadania dwuznaczne, na łamach „Gazety Polskiej” oraz „Czasu” drukował w odcinkach powieści Skandal w Wesołych BagniskachSzpital Czerwonego Krzyża. Sztuką Człowiek czynu, wystawioną w 1935 roku przez Teatr Nowy, rozpoczął twórczość dramaturgiczną, czego dowodem kolejne utwory, m.in. Szkoła marmuruNoce bez tchu.

Podróżował do Francji i Szwajcarii, a ponadto do Ameryki Południowej i Afryki. W 1939 roku ożenił się z Ruth Sorel, tancerką i choreografką występującą na scenach Berlina i Essen. Z uwagi na jej żydowskie pochodzenie musieli uciekać z ogarniętej wojną Europy. Przez Rzym i Londyn dotarli do Brazylii, gdzie mieszkali w Rio de Janeiro, São Paulo i Kurytybie. W 1943 roku przenieśli się do Kanady. W Montrealu Choromański podjął pracę w Polskim Instytucie Naukowym w Ameryce. W roku 1957 wrócił do Polski. Rok później wydał powieść Prolegomena do wszelkich nauk hermetycznych, następnie tom Cztery sztuki bez znaczenia i zbiór opowiadań Kobieta i mężczyzna.

O jego twórczości pisali znakomici krytycy: Kazimierz Wyka, Wojciech Natanson, Janusz Sławiński, Seweryna Wysłouch, Helena Zaworska, Włodzimierz Maciąg, Michał Sprusiński. Zainteresowanie literaturoznawców budziły kolejne utwory Choromańskiego. Przede wszystkim powieści: Dygresje na temat kaloszy, Schodami w górę, schodami w dół, Słowacki wysp tropikalnych, Kotły Beethovenowskie. Adaptację dwutomowej powieści z 1971 roku Głownictwo, moglitwa i praktykarze dla Polskiego Radia przygotował Wojsław Brydak. Popularnością wśród czytelników cieszył się drukowany w latach sześćdziesiątych na łamach „Przekroju” cykl Memuary, który z komentarzem Wacława Sadkowskiego ukazał się w formie książkowej już po śmierci pisarza. Wtedy też wyszedł Miłosny atlas anatomiczny oraz tom nowel Polowanie na Freuda. W roku 1989 Marek Sołtysik opublikował poświęconą mu książkę Świadomość to kamień.

UDOSTĘPNIJ:
TAGI: rocznica

Aktualności

Wizyta księcia Khalid bin Talal bin Badr bin Saud al Saud, szefa BN Królestwa Arabii Saudyjskiej

czytaj więcej o Wizyta księcia Khalid bin Talal bin Badr bin Saud al Saud, szefa BN Królestwa Arabii Saudyjskiej

Tomasz Makowski przewodniczącym Krajowej Rady Bibliotecznej kadencji 2024–2029

czytaj więcej o Tomasz Makowski przewodniczącym Krajowej Rady Bibliotecznej kadencji 2024–2029