Nagroda Literacka im. Marka Nowakowskiego za rok 2023 dla Aleksandry Majdzińskiej - Aktualności - Biblioteka Narodowa

Podczas uroczystości, która odbyła się 14 maja 2023 roku w nowych czytelniach Biblioteki Narodowej, laureatka otrzymała dyplom oraz statuetkę z brązu i granitu zaprojektowaną, a także wykonaną przez prof. Macieja Aleksandrowicza.

W odpowiedzi na laudację wygłoszoną przez Wojciecha Chmielewskiego, pierwszego laureata Nagrody, a obecnie członka jury, Aleksandra Majdzińska dziękowała za włączenie jej „do zacnego grona laureatów Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego. […] Chciałam podziękować moim bohaterom, dzięki którym powstały moje książki. Jest taki ormiański pisarz, poeta, który napisał wiersz o ludziach, których niesie świat, i o nich będziemy czytać na pierwszych stronach gazet. Ale są też ludzie, którzy niosą świat na swoich barkach. I myślę, że o takich to ludziach właśnie chcę pisać. […] Państwo wiecie, że jestem z Pomorza i chciałabym zakończyć moją wypowiedź tak po »markonowakowskiemu«. Pomorze to jest miejsce, gdzie nikt nie jest znikąd. Każdy skądś przyjechał – i o tym będzie moja kolejna książka: o tożsamości Pomorza” – zakończyła laureatka tegorocznej Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego.

Nagrodę wręczyli prof. Maciej Urbanowski, przewodniczący jury, oraz dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.

Witając gości, dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski wskazał, że jedną z form pamięci o wybitnych pisarzach, którzy kształtowali naszą tożsamość i wyznaczali granice naszej wyobraźni językowej, są nagrody literackie. Marek Nowakowski bezwzględnie do grupy takich pisarzy należał i należy. Dyrektor Makowski wyraził nadzieję, że dzięki tej Nagrodzie i dzięki gronu godnych laureatek i laureatów, które wzbogaciło się właśnie o kolejne nazwisko, będziemy pamiętać o Marku Nowakowskim.

Wojciech Chmielewski, pierwszy laureat Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego, wygłaszając laudację na cześć autorki, dostrzegł podobieństwa z prozą patrona Nagrody: „Kiedy czytałem najnowszą książkę Aleksandry Majdzińskiej Szalom bonjour Odessa, złożoną z krótkich, dynamicznych zapisków rejestrujących na żywo życie wielkiego miasta, w pewnej chwili bezwiednie pomyślałem o Notatkach z codzienności Marka Nowakowskiego, książce drukowanej we fragmentach w drugim obiegu, a potem wydanej w 1983 roku przez Jerzego Giedroycia w Instytucie Literackim w Paryżu”.

Tak jak Marek Nowakowski Aleksandra Majdzińska pisze o niezwykłym, osobistym dla niej mieście: „Miasto portretowane przez Aleksandrę Majdzińską jest inne, bo zmieniły się czasy, minęły całe epoki. Inni zamieszkują je ludzie, odmienni odesyci, choć wciąż stanowią tygiel narodowości ukraińsko-rosyjsko-ormiańsko-żydowskiej. We wciąż rodzącym się w Odessie kapitalizmie każdy żyje jak może, według dowcipu, jednego z wielu, przytaczanych przez autorkę w książce: «A ty masz pieniądze, żeby tak się zachowywać? – mówią w Odessie». Bohaterka książki Szalom bonjour Odessa znalazła się w mieście w poszukiwaniu śladów ojca, który nieoczekiwanie opuścił rodzinę i Polskę wiele lat temu, tu żył i został pochowany. Śledztwo rodzinne jest tu zaledwie pretekstem do realistycznego ukazania świata miejskiego, który pochłania bohaterkę do tego stopnia, że po pewnym czasie czuje się już chyba częścią Odessy, częścią wielkiego miasta, które przyjęło ją i pochłonęło. Posłuchajmy pieśni na cześć jednej z odeskich ulic: Uchylone metalowe drzwi i napis: Nowe życie starych rzeczy, rynny odarte z ogłoszeń, schody betonowe, metalowe, drewniane, pięknie kute balkony, wiszące nad głową dobudówki opakowane w plastikowe panele, zakratowane okna ze skrzyneczkami klimatyzacji, gniazda kabli, geometria żółtych rur gazowych, zasypane śmieciami narożne zejścia do piwnic, rok 1896 wkomponowany w misterną arabeskę podwórkowej bramy, a za nią przemarznięte kwiaty w pomalowanych oponach, zardzewiała blacha pod opadającymi deskami, ławeczka z palet, pnącza winogron, sznurki z bielizną, w głębi zaparkowany samochód, a pod nogami spłoszone koty – twoja marcowa Mołdawianka" – czytał Wojciech Chmielewski.

I choć Szalom bonjour Odessa to dopiero druga książka Aleksandry Majdzińskiej, autor laudacji wskazał na dojrzałość i bogaty dorobek autorki nie tylko pisarski, ale i filmowy: „Morkut i inne opowiadania, a także nagrodzona dzisiaj książka Szalom bonjur Odessa, są świadectwem narodzin pisarki realistki, przyglądającej się bacznie swoim bohaterom, wrażliwej na współczesność, ale także na historię, interesującej się ludzkimi losami, widzącej w literaturze o wiele więcej niż tylko zabawę czy rozrywkę”.

Laudacja Wojciecha Chmielewskiego

Do zebranych na uroczystości wręczenia Nagrody w nowych czytelniach Biblioteki Narodowej swój list wystosował Prezydent RP Andrzej Duda, a odczytał go Tadeusz Deszkiewicz, doradca Prezydenta.

Jak napisał Pan Prezydent, „wspaniałe jest, że spojrzenie na świat patrona Nagrody – pochylenie się nad życiem zwykłych «zjadaczy chleba», nad detalem, nad powszedniością ­– a także wyrażanie spostrzeżeń w tradycyjnej, realistycznej, zwięzłej formie znajdują dzisiaj kontynuację i owocują świetnymi dziełami literackimi. Dowodzą tego kolejne werdykty, których trafności chcę pogratulować jury. Składam zarazem serdeczne gratulacje osobie otrzymującej tegoroczną Nagrodę, która dołącza dziś do doborowego grona laureatów”.

List Prezydenta Rzeczypospolitej do uczestników i organizatorów uroczystości wręczenia Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego.

Nagroda imienia Marka Nowakowskiego przyznawana jest corocznie przez Bibliotekę Narodową pisarzom za opowiadanie lub cykl opowiadań.

Aleksandra Majdzińska jest pisarką i scenarzystką. Urodziła się w 1975 roku w Słupsku. Ukończyła studia filologiczne na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Przez wiele lat pracowała także jako nauczycielka polonijna na Wschodzie. To doświadczenie miało wpływ na jej twórczość literacką, która często dotyczy rozliczenia się z historią widzianą przez pryzmat codziennych spraw.

Jej debiut literacki z 2019 roku Morkut i inne opowiadania zdobył uznanie krytyków literackich i czytelników oraz nominację do Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego. Wiele opowiadań z tego zbioru skupia się na kobietach, których życie zawsze było związane z historią Polski. Książka została przetłumaczona na język niemiecki.

W 2022 roku ukazała się druga książka Aleksandry Majdzińskiej Szalom bonjour Odessa. To opowieść o kobiecie poszukującej śladów ojca w Odessie. Również ta książka została bardzo dobrze przyjęta.

Jednym z osiągnięć pisarki jest scenariusz do filmu krótkometrażowego Mleczny brat z 2014 roku, którego była współautorką. Film został wyreżyserowany przez Vahrama Mkhitaryana i zdobył nagrodę Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Golden Apricot w Erywaniu oraz wiele krajowych nagród i wyróżnień. Za ten scenariusz Majdzińska otrzymała nominację do Nagrody im. Jana Machulskiego w kategorii najlepszy scenariusz.

Aleksandra Majdzińska otrzymała stypendia ministra kultury i dziedzictwa narodowego, marszałka województwa pomorskiego oraz starosty powiatu słupskiego. Została również wyróżniona nagrodą w kategorii proza Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Mieczysława Stryjewskiego.

 

Poprzednimi lauretami Nagrody byli:

• Wojciech Chmielewski
• Paweł Sołtys
• Rafał Wojasiński
• Marta Kwaśnicka
• Wojciech Kudyba
• Kazimierz Orłoś

Mottem Nagrody są słowa Marka Nowakowskiego „Nie jesteśmy znikąd”.

Skład Kapituły Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego:

• Maciej Urbanowski – przewodniczący
• Wojciech Chmielewski – wiceprzewodniczący
• Włodzimierz Bolecki
• Janusz Drzewucki
• Irena Makarewicz
• Krzysztof Masłoń
• Mateusz Matyszkowicz