Katalog biblioteki Czesława Miłosza dostępny w księgarni Biblioteki Narodowej
Katalog biblioteki Czesława Miłosza w opracowaniu Marii Bereśniewicz, wydany w trzech tomach stanowiących komplet o łącznej objętości 1 394 stron, zawiera przeszło 8 tysięcy opisów książek przewiezionych po śmierci poety z domu rodzinnego Miłoszów w Berkeley do Oakland i zakupionych w 2012 roku przez Bibliotekę Narodową od spadkobierców poety. Zbiór ten, fascynujący, obfity i różnorodny, od kilku lat był dostępny dla czytelników pod postacią uproszczonych opisów w katalogu głównym BN (sygnatury KCM). Dopiero jednak prace podjęte przez Marię Bereśniewicz, pieczołowite badanie książek, opisywanie śladów lektur, autografów, zapisków, dedykacji oraz idea zebrania wszystkich ustaleń w drukowanym katalogu, ujawniają w pełni znaczenie i wartość tej kolekcji.
Każdy rekord w Katalogu biblioteki Czesława Miłosza składa się z dwóch części: charakterystyki bibliograficznej i dokładnego opisu indywidualnych cech egzemplarza oznaczonego sygnaturą KCM. Opis bibliograficzny służy jednoznacznej identyfikacja wydania, lecz to opis egzemplarzy stanowi kluczową część katalogu, o decydującym znaczeniu dla jego merytorycznej wartości. Zastosowano tu przejrzyste kategorie porządkujące informacje o śladach pozostawionych w książkach przez czytelników i właścicieli: Autograf, Dedykacja, Pieczątka biblioteki, Ekslibris, Egzemplarz numerowany, Egzemplarz z defektem, Noty marginalne, Varia epistolarne, Varia. Kategorie te świetnie sprawdzają się w pracy z katalogiem. Weźmy Idee Stanisława Brzozowskiego wydane w 1910 roku, z wyraźnymi śladami lektury (zaznaczenia ołówkiem), autografem Zdzisława Najdera i dedykacją Zbigniewa Herberta dla Czesława i Janiny Miłoszów. Wystarczy rzut oka na ten opis, aby czytelnik uzyskał wgląd w nieoczywiste relacje międzyludzkie, losy książek i wędrówkę idei. Albo niepozorna edycja sonetów Szekspira w przekładzie na rosyjski z roku 1949, z odręczną dedykacją Natalii Modzelewskiej dla Miłosza. Niby drobiazg, a za jego sprawą czytelnik przenosi się w samo wnętrze granicznych dla poety wydarzeń z przełomu lat 1950 i 1951, w których istotną rolę odegrała autorka dedykacji.
Katalog gromadzi szczegółowe informacje o wielu ciekawych lekturach Miłosza, np. o przeszło siedemdziesięciu wydaniach Biblii w różnych językach – większość z podkreśleniami i zapiskami ręką poety. Jest także cały Dostojewski (chyba najbardziej wypełniony zapiskami, zakładkami i kolorowymi podkreśleniami – bezcenny materiał dla tematu „Miłosz wykładowca”), obficie komentowani na marginesach Mickiewicz, Schopenhauer, Kierkegaard, Gombrowicz, Szekspir, Heidegger, Dante, dzieła zebrane Oskara Miłosza, Simone Weil, maszynopisy powielane w klasztorze przez Thomasa Mertona, biblioteka związana z kabałą i gnozą, książki o ptakach, uwagi ołówkiem do Uwag Karola Ludwika Konińskiego, podkreślenia w Moich podkreśleniach Niny Berberowej itd.
Katalog biblioteki Czesława Miłosza razem z przygotowywanym do druku katalogiem rękopisów Czesława Miłosza będzie bezcennym źródłem informacji dla literaturoznawców, historyków, bibliofilii i biblistów, antropologów i socjologów kultury, muzealników, biografów, pisarzy, poetów i wielu innych.
Katalog jest dostępny w księgarni internetowej BN i w księgarni stacjonarnej w gmachu głównym Biblioteki przy al. Niepodległości 213 w Warszawie.