Katalog żydowskich druków ulotnych w Wilnie 1926–1939
Regularnie uzupełniana kolekcja katalogów prezentujących dokumenty żydowskie ze zbiorów Biblioteki Narodowej powiększyła się właśnie o najnowszą publikację dotyczącą druków ulotnych wydanych w Wilnie w trzeciej i czwartej dekadzie XX wieku. Jak podkreślają w przedmowie autorki opracowania, Barbara Łętocha i Izabela Jabłońska, „Wilno to miasto o wyjątkowo bogatej historii i kulturze, w którym rozwinęły działalność żydowskie organizacje polityczne, stowarzyszenia funkcjonujące w społeczności żydowskiej na polu szkolnictwa, kultury, świadczenia pomocy sierotom i ludziom starszym, wymagającym opieki. Wilno to także miasto sławnych talmudystów, w którym wzniesiono piękną synagogę, zwaną Miejską, Wielką lub Starą”.
Wgląd w ten niezwykle intensywny okres wszechstronnego rozwoju społecznego, kulturalnego i naukowego Żydów wileńskich – wówczas drugiej co do wielkości grupy narodowej w tym mieście – zapewnia 138 dokumentów życia społecznego o różnym charakterze i ciężarze gatunkowym. Są tu afisze, odezwy, broszury, reklamy i ulotki w większości w języku jidysz, ale także w hebrajskim i polskim, przybliżające różnorodne sfery życia miasta. Edukacyjną aktywność pozwalają śledzić ogłoszenia ze szkół wileńskich dotyczące rekrutacji, zebrań czy uczniowskich występów oraz druki instytucji pozyskujących środki dla uczelni talmudycznych.
Polityczne potrzeby wspólnoty wyrażają afisze i ogłoszenia związane z działalnością stowarzyszeń dążących do utworzenia państwa żydowskiego, a także bardzo ciekawy zestaw ulotek drukowanych z okazji wyborów do Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w 1936 roku. Ambicje naukowe oddają broszury dotyczące konferencji Żydowskiego Instytutu Naukowego JIWO, gdzie w Prezydium Honorowym zasiadali między innymi Albert Einstein czy Sigmund Freud. Poznajemy też poruszające wezwania stowarzyszeń charytatywnych, zwracających się – w obliczu wielkiego, ogólnoświatowego kryzysu – do społeczeństwa żydowskiego o wsparcie materialne i żywnościowe najbiedniejszych.
Życie teatralne miasta i pomysłowość żydowskich artystów ilustrują zachowane liczne afisze, zaproszenia i ogłoszenia repertuaru. Działalność sportową Żydów wileńskich przybliżają z kolei broszury informacyjne oraz afisze zapraszające na mecze i rozgrywki, wśród których znalazły się na przykład polsko-żydowskie mecze piłki nożnej.
Katalog zawiera opisy dokumentów w dwóch językach – po polsku i po angielsku – a każdy druk jest opatrzony przynajmniej jedną ilustracją ukazującą oryginalny wygląd dokumentu, jego charakterystyczny styl i kolorystykę. Publikację zamykają trzy indeksy: nazwisk, organizacji i instytucji oraz drukarń, ułatwiające poruszanie się po katalogu.
Katalog Żydowskie druki ulotne w Wilnie 1926–1939 jest dostępny w Księgarni Biblioteki Narodowej