Materiały Ludwika Silbersteina w zbiorach Biblioteki Narodowej
Zbiory Biblioteki Narodowej uzupełnił zespół wyjątkowo interesujących materiałów związanych z polsko-amerykańskim fizykiem żydowskiego pochodzenia Ludwikiem Silbersteinem (1872–1948), wśród nich szczególnie cenny rękopis powstały dzień przed jego śmiercią. Zakupiła je Krystyna Piórkowska i przekazała w darze Bibliotece Narodowej.
Urodzony w Warszawie, Ludwik Silberstein wykształcenie zdobywał na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz uniwersytetach w Heidelbergu i Berlinie. Wykładał na uczelniach włoskich, by w 1920 roku wyemigrować do Stanów Zjednoczonych. W czasie kilkudziesięciu lat pracy naukowej zyskał opinię wybitnego znawcy zwłaszcza fizyki matematycznej, optyki i teorii względności. Był autorem jednego z pierwszych podręczników na temat fizyki relatywistycznej. Publikował też prace z zakresu elektromagnetyzmu i mechaniki płynów.
Silberstein krytycznie odnosił się do wielu teorii fizycznych, działając – jak to określano – jako „inteligentny adwokat diabła”. Do historii przeszła jego polemika z Albertem Einsteinem, kiedy to – odwołując się do jednego z możliwych rozwiązań równań pola grawitacyjnego – próbował udowodnić, że ogólna teoria względności zawiera błędy. Choć Einstein wykazał nieścisłości w jego rozumowaniu, to w pewnym momencie dyskurs przeniknął do prasy, odbijając się szerokim echem także poza środowiskiem akademickim.
Mniej znanym etapem życia Silbersteina jest jego współpraca z firmą Eastman Kodak w Rochester w stanie Nowy Jork, z którą wiele lat współpracował jako konsultant naukowy. Właśnie tego obszaru jego aktywności dotyczy najcenniejszy ze wspomnianego zespołu pozyskanych do zbiorów Biblioteki Narodowej materiałów – datowany na 16 stycznia 1948 roku, dzień przed śmiercią Silbersteina, rękopis opatrzony tytułem The effect of clumping on the size-frequency distribution and on the H. and D. curve of an emulsion. Fizyk dokonuje tu analizy zachowania się ziaren w emulsji fotograficznej w odniesieniu do krzywej charakterystycznej filmu, opisującej zależność między gęstością optyczną a ekspozycją. Jest to obiekt unikatowy, nigdy wcześniej nie publikowany. Wśród podarowanych BN materiałów znajduje się też wspomnienie pośmiertne poświęcone fizykowi, które opublikowała lokalna gazeta „Rochester News”, fotografia szkolna Silbersteina z czasów nauki w krakowskim gimnazjum oraz opinia o badaczu napisana przez jego wykładowcę, prof. Augusta Witkowskiego.
Dzięki kolejnemu darowi Krystyny Piórkowskiej, badaczki z Nowego Jorku specjalizującej się w problematyce zbrodni katyńskiej, zasoby Biblioteki Narodowej wzbogacą się o cenny nabytek.
Podarowane materiały zostaną zdigitalizowane i udostępnione w bibliotece cyfrowej polona.pl.