Rekomendacje Biblioteki Narodowej dotyczące otwarcia czytelń w bibliotekach
W związku z zapowiedzią wprowadzenia IV etapu znoszenia z dniem 6 czerwca 2020 roku obostrzeń związanych z COVID-19, Biblioteka Narodowa rekomenduje bibliotekom otwarcie czytelń dla użytkowników. Zachęca jednak do preferowania wypożyczeń publikacji do domu zamiast udostępniania w czytelniach.
Decyzję o dacie i warunkach otwarcia czytelni podejmuje dyrektor biblioteki. Przy podejmowaniu decyzji należy wziąć pod uwagę liczbę użytkowników, warunki lokalowe, czas przebywania osób w czytelniach oraz lokalną sytuację epidemiczną (w gminie, powiecie i województwie). Ważne jest również by podjęte środki profilaktyczne zapewniły bezpieczeństwo zarówno wszystkich pracowników biblioteki, jak i czytelników. Dyrektor lub kierownik biblioteki może wprowadzić dodatkowe warunki korzystania z biblioteki przez użytkowników zgodnie z jego uprawnieniami dotyczącymi kierowania instytucją lub pełnomocnictw, jeśli biblioteka nie ma osobowości prawnej.
Biblioteka Narodowa przypomina bibliotekom o przestrzeganiu wszystkich zasad bezpieczeństwa epidemicznego przedstawianych i aktualizowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Ministerstwo Zdrowia.
Biblioteka Narodowa rekomenduje zachowanie dystansu społecznego we wszystkich przestrzeniach publicznych biblioteki, zarówno tych mniejszych (np. korytarze), jak i większych (czytelniach), jeśli jest to możliwe uwzględniając uwarunkowania lokalowe budynku biblioteki. Rekomendowane jest oznaczenie bezpiecznej 2-metrowej odległości stosownymi punktami lub liniami.
Biblioteka Narodowa rekomenduje zapewnienie stanowiska do dezynfekcji rąk dla czytelników przed wejściem do czytelni wraz ze stosownymi instrukcjami w tym zakresie. Zaleca bibliotekarzom mającym kontakt z użytkownikami noszenie jednorazowych rękawiczek. Po zdezynfekowaniu rąk czytelnicy nie mają obowiązku przebywania w czytelniach w rękawiczkach. Czytelnikom obawiającym się zakażenia przez kontakt z książką, zwłaszcza podczas korzystania z księgozbioru podręcznego, należy zaproponować założenie rękawiczek. Obecnie ryzyko zakażenia koronawirusem przez kontakt z książkami jest oceniane jako niskie. Część bibliotek w Europie zrezygnowała w ostatnich dniach z kwarantanny książek, większość jednak utrzymuje termin kwarantanny zwracanych książek przez 3 dni. Decyzję o wolnym dostępie do księgozbioru dyrektor powinien podjąć po rozważeniu lokalnej sytuacji epidemicznej. W miejscowościach, w których nadal pojawiają się nowe zakażenia nie należy jej podejmować.
Rekomendowane przez BN jest noszenie maseczek lub przyłbic podczas pobytu w bibliotece przez bibliotekarzy i czytelników, ponieważ ryzyko zakażenia podczas przebywania w pomieszczeniu nie jest jeszcze określane jako niskie. Z tego powodu ważne jest wietrzenie czytelń.
Biblioteka Narodowa rekomenduje jak najczęstszą dezynfekcję blatów stanowisk w czytelniach, poręczy, klamek i innych powierzchni dotykowych często używanych (np. włączników światła) oraz częstsze mycie podłóg. Ponadto rekomenduje dezynfekcję stanowisk komputerowych, klawiatur i innych elementów peryferyjnych komputera po każdym czytelniku, a także samoobsługowych skanerów czy urządzeń wielofunkcyjnych zgodnie z instrukcjami od producenta.
W zakresie organizacji pracy czytelni, Biblioteka Narodowa rekomenduje wprowadzenie limitu osób w czytelniach poprzez wypełnienie do 50% dostępnych miejsc dla czytelników z zachowaniem wymogów sanitarnych oraz 2-metrowego odstępu między stanowiskami dla czytelników. Biblioteka Narodowa rekomenduje ustawienie przesłon ochronnych (np. z pleksi) pomiędzy stanowiskami w czytelniach, jeżeli nie ma możliwości rozsunięcia stołów/biurek itp. Należy w widocznym miejscu zamieścić informację o maksymalnej liczbie osób przebywających w czytelni oraz oznaczyć miejsca siedzące wyłączone z użytkowania.
Biblioteka Narodowa rekomenduje wprowadzenie przerw w trakcie otwarcia czytelni obejmujących wietrzenie pomieszczenia oraz dezynfekcję blatów, podłóg, klamek i klawiatur. Aby uniknąć kolejek i przepełnienia czytelń Biblioteka Narodowa rekomenduje wprowadzenie rezerwacji miejsc przez czytelnika na konkretną godzinę telefonicznie, e-mailowo lub poprzez inne komunikatory.
Do czasu wygaśnięcia pandemii Biblioteka Narodowa rekomenduje rezygnację z prenumeraty dzienników i tygodników papierowych oraz zaleca ich prenumeratę cyfrową.
Biblioteka Narodowa rekomenduje ustawienie przesłony ochronnej (np. z pleksi) w punkcie kontaktu użytkownika z bibliotekarzem (np. na ladzie bibliotecznej). W miarę możliwości nie rekomenduje się angażowania w prace wymagające bezpośredniego kontaktu z osobami z zewnątrz pracowników powyżej 60. roku życia oraz przewlekle chorych. Dyżurujący bibliotekarz lub inny wyznaczony pracownik biblioteki każdorazowo musi przeprowadzać dezynfekcję blatu i innych elementów miejsca pracy przed i po przyjęciu czytelnika. Obsługiwani mogą być czytelnicy, którzy przed wejściem do czytelń uprzednio zdezynfekują ręce. Biblioteka Narodowa nie rekomenduje przyjęcia czytelnika, którego stan zdrowia jest widocznie zły – należy wtedy bezzwłocznie wdrożyć procedury przewidziane przez GIS.
Biblioteka Narodowa rekomenduje zachęcanie czytelników do korzystania z usług on-line: wypożyczalni cyfrowej Academica, POLONY i innych bibliotek cyfrowych, baz danych, udzielanie dostępów do komercyjnych zasobów cyfrowych. Biblioteka Narodowa zachęca również do informowania czytelników o możliwości skorzystania z nieodpłatnej usługi „Digitalizacja na życzenie”.
Biblioteka Narodowa nie rekomenduje prowadzenia tradycyjnych wypożyczeń międzybibliotecznych z uwagi na możliwe trudności doręczenia przesyłek (zarówno krajowych, jak i zagranicznych), konieczność wdrożenia procedury kwarantanny dla zbiorów czy ograniczeń udostępnienia publikacji na miejscu w czytelniach. Rekomendowane jest udostępnienie terminala z dostępem do systemu wypożyczeń międzybibliotecznych Academica (usługa dla bibliotek i czytelników jest nieodpłatna, szczegóły uruchomienia usługi).
Biblioteka Narodowa zachęca pracowników bibliotek do podtrzymywania pracy zdalnej, jeśli jest to możliwe, oraz ograniczania bezpośrednich kontaktów na rzecz kontaktu e-mailowego, telefonicznego lub poprzez inne komunikatory. BN nie rekomenduje organizacji konferencji, seminariów, zebrań i spotkań innych niż w formie on-line.
Przypominamy, że Biblioteka Narodowa uruchomiła poradnię, w której można uzyskać odpowiedzi na pytania dotyczące działalności bibliotek w związku z sytuacją spowodowaną pandemią wirusa. Zachęcamy bibliotekarzy do zapoznania się z listą już udzielonych odpowiedzi. Nowe pytania prosimy przesyłać na adres: poradnia@bn.org.pl.
Informujemy jednocześnie, że Biblioteka Narodowa uruchamia jutro newsletter „Poradnik i Biuletyn BN dla bibliotekarzy”, który codziennie będzie przesyłany bibliotekom w celu przekazywania bieżących i potrzebnych bibliotekarzom informacji. Prosimy bibliotekarzy o sprawdzenie, czy otrzymali newsletter. Jeżeli nie, prosimy o kontakt pod adresem biuletyn@bn.org.pl.