Polska UKD Online – baza dla bibliotekarzy
W grudniu 2019 r. Biblioteka Narodowa udostępniła wydanie wzorcowe UKD w języku polskim – bazę Polska UKD Online na licencji Konsorcjum UKD PL2019/02. Baza ta jest częścią projektu UDC Online. Biblioteka Narodowa jest właścicielem polskiej wersji.
Baza Polska UKD Online jest kompletną wersją pliku wzorcowego UKD zawierającą 71 870 symboli i prezentuje najnowszą (aktualną) i najbardziej kompletną wersję UKD w języku polskim. Jest to pierwsze wydanie pliku wzorcowego UKD udostępnione online i nieodpłatnie w Polsce. Na uwagę zasługuje nowoczesna, przyjazna wyszukiwarka, wsparta instrukcją i vademecum, oferującym niezbędne informacje i pomoc przy korzystaniu z tej bazy.
Dostęp do bazy Polska UKD Online jest darmowy, ze szczególnym przeznaczeniem dla bibliotek oraz ośrodków i wydziałów informacji naukowej. Dostęp do bazy wymaga rejestracji. Proces ten ułatwia instrukcja umieszczona zarówno na stronie dedykowanej bibliotekarzom, jak też na stronie Polska UKD Online.
Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Bibliotece Narodowej, w porozumieniu z Konsorcjum UKD, udziela loginów dostępu, czuwa nad aktualizacją bazy i jej interfejsem. Od momentu udostępnienia możliwości rejestracji dostęp do bazy uzyskało ponad 200 bibliotek. Faktycznie ta liczba jest znacznie większa, ponieważ do tego zestawienia do bibliotek głównych, miejskich, wojewódzkich trzeba doliczyć biblioteki działające w ramach sieci, filie i oddziały.
Polska UKD Online prezentuje całe spektrum UKD (aktualne, kompletne i wyczerpujące) z podziałem na klasy tematyczne lub tematyczno-formalne. Do podstawowych atutów, odróżniających UKD od innych klasyfikacji, należy trwałość i zadomowienie w polskiej praktyce bibliotecznej, a teraz również jej jednoczesna prezentacja w wersji wzorcowej jako Polska UKD Online, w postaci tablic skróconych UKD nr 102 i w postaci kartoteki wzorcowej UKD.
Wprawdzie zasób symboli tablic skróconych UKD jest wystarczający do: nadawania sygnatur miejsca i ustawienia książek na półkach, tworzenia wykazów działów, klasyfikowania dokumentów w bibliotekach publicznych, pedagogicznych i szkolnych, to dopiero symbole z pełnego pliku wzorcowego UKD pozwalają na adekwatne i optymalne formułowanie charakterystyk wyszukiwawczych, z przeznaczeniem dla katalogów bibliotek specjalistycznych i akademickich. Wydanie wzorcowe zapewnia maksymalną aktualność treści symboli UKD i właściwe umieszczenie w strukturze klasyfikacji. Pokazuje kontekst, pozwala na łatwe przechodzenie od działów szerszych do podrzędnych oraz pokrewnych.
Obecny, dwojaki sposób prezentacji UKD daje możliwość jej operatywnego wykorzystania zależnego od profilu biblioteki i potrzeb informacyjnych użytkowników. Na przykład biblioteki politechnik mogą stosować symbole z tablic skróconych dla zagadnień z szeroko pojętej humanistyki, a symbole z tablic pełnych dla nauk ścisłych.
Polska UKD Online dla bibliotekarzy stosujących tablice skrócone UKD to narzędzie do orientacji w pełnej strukturze UKD.
Na bazie pliku wzorcowego UKD można też prowadzić wielopłaszczyznowe prace nad UKD, nad jej teorią i metodologią, wizualizacją wiedzy. Dostęp do pliku wzorcowego UKD dla wykładowców i studentów informacji naukowej może służyć prowadzeniu wykładów i ćwiczeń.
W pełnym wydaniu możemy docenić zalety UKD, takie jak: uniwersalny charakter, międzynarodowy i powszechny zasięg, czytelność w międzynarodowej wymianie informacji, całkowity i wyczerpujący podział, hierarchiczność (pozwalającą na tworzenie powiązań, sieci semantycznych, grafów zależności), fasetowość (pojęcia powtarzające się w wielu dziedzinach lub w wielu różnych obszarach badawczych jednej dziedziny zorganizowano w wielu dodatkowych, niezależnych hierarchiach).
Polska UKD Online posiada funkcjonalny interfejs umożliwiający wyszukiwanie za pomocą symboli UKD odpowiedników słownych oraz przeszukiwanie tablic pomocniczych i tablic głównych. Wyszukiwanie symboli może zostać rozszerzone przez zaznaczenie odpowiednich opcji, tj. przykłady oraz symbole archiwalne. Symbole archiwalne pozwalają śledzić rozwój tego języka, odsyłając do konkretnych numerów rocznika Konsorcjum UKD „Extensions and Corrections to the UDC”. Wyszukiwanie odpowiedników słownych może również zostać zawężone przez zaznaczenie odpowiednich opcji, w których ma wystąpić dana fraza: odpowiednik słowny, tzw. zawiera (odpowiedniki słowne mieszczące się w zakresie znaczeniowym symbolu), noty stosowania, noty o zakresie, noty informacyjne i przykłady. Użytkownicy bazy Polska UKD Online mają możliwość dodawania komentarzy, przesyłania własnych tłumaczeń oraz poprawek.