Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna. Historia i znaczenie
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (UKD) jest językiem uniwersalnym, o strukturze klasyfikacji, wykorzystującym system dziesiętny. Ma ona międzynarodowy i powszechny zasięg, a jej zakres dziedzinowy jest nieograniczony. UKD ma charakter hierarchiczny, co pozwala na tworzenie powiązań, sieci semantycznych pomiędzy poszczególnymi jednostkami tego języka. Organizuje w jednym drzewie klasyfikacyjnym dyscypliny naukowe, dziedziny wiedzy praktycznej i ich obiekty oraz własności tych obiektów.
Za datę powstania UKD uważa się rok 1895, kiedy to bibliotekarz Melvil Dewey wyraził zgodę na modyfikację swego systemu klasyfikacyjnego (Klasyfikacji Dziesiętnej Deweya) i przekazał wszelkie prawa autorskie do tej modyfikacji założonemu przez Paula Otleta i Henriego La Fontaine’a Międzynarodowemu Instytutowi Bibliograficznemu Institut International de Documentation (IID). W 1907 roku ukazała się publikacja pod tytułem Manuel du répertoire bibliographique universel, która została uznana za pierwsze wydanie Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. W 1992 roku prawo własności intelektualnej do UKD wraz z całą odpowiedzialnością za UKD zostało przekazane Konsorcjum UKD – samofinansującej się organizacji międzynarodowej z siedzibą w Hadze. W gestii Konsorcjum UKD leży tworzenie i modyfikowanie słownictwa i gramatyki UKD oraz czuwanie nad rozwojem oraz popularyzacją systemu. Konsorcjum na bieżąco aktualizuje tzw. UDC Master Reference File (UDC MRF) – komputerową kartotekę wzorcową symboli UKD. Jest ona udostępniana (sprzedawana) przez Konsorcjum UKD w ramach umów licencyjnych z narodowymi ośrodkami dokumentacyjnymi. W grudniu 2019 roku Biblioteka Narodowa udostępniła najnowszą wersję pliku wzorcowego na licencji Konsorcjum UKD PL2019/02, po raz pierwszy online i w języku polskim.
Symbole UKD są stosowane w Bibliotece Narodowej od 1949 roku. Od 1969 roku BN wydała sześć edycji tablic skróconych UKD, trzy ostatnie na licencji Konsorcjum UKD. Biblioteka Narodowa jest jedynym wydawcą tablic skróconych UKD. W grudniu 2019 roku opublikowano najnowsze tablice UKD pt. Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna: wydanie skrócone dla bieżącej bibliografii narodowej i bibliotek publicznych. Publikacja Konsorcjum UKD nr 102 autoryzowana przez Konsorcjum UKD na podstawie licencji PL2019/01.
Wraz z wydaniem tablic skróconych kartotekę wzorcową UKD poddano aktualizacji i uzupełnieniom. Wprowadzono symbole proste z tablic skróconych, a także – budowane na bazie symboli prostych – nieobecne w tablicach skróconych symbole rozwinięte i złożone.