M. Eberharter: Księgozbiór Towarzystwa Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej i lwowskie życie literackie przed powstaniem listopadowym
Tematem artykułu Markusa Eberhartera jest grupa „lwowskich filomatów”, czyli Towarzystwo Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej działająca we Lwowie w latach 1818–1819, a w szczególności wspólnie tworzony księgozbiór, który w założeniu miał być fundamentem działalności Towarzystwa. Księgozbiór został przeanalizowany nie tylko w odniesieniu do zainteresowań literackich, historycznych lub filozoficznych członków Towarzystwa, lecz również jako przejaw ogólnej sytuacji książki we Lwowie w omawianym okresie i związanych z tym zagadnień.
Kontekstem historyczno-kulturowym, w którym Towarzystwo powstało są pierwsze dziesięciolecia okresu zaborów. Nie wchodząc zbyt szczegółowo w to zagadnienie, w artykule zaznaczono tylko, że autorzy, którzy zajmowali się tym okresem, niewiele widzą w nim zjawisk pozytywnych. (..)
Pewne zmiany sytuacji polskiego życia umysłowego nastąpiły w wyniku postanowień Kongresu Wiedeńskiego, gwarantujących Polsce między innymi „instytucje, które zapewniają zachowanie […] narodowości”. I choć Austria najwolniej ze wszystkich państw wcielała w życie te postanowienia, doszło i w Galicji do ożywienia życia intelektualnego i kulturalnego. W 1817 roku dokonano ponownego otwarcia Uniwersytetu Lwowskiego, a polski teatr, kierowany przez Jana Nepomucena Kamińskiego, uzyskał pewną stabilizację. Cesarz Franciszek I w tym też roku zatwierdził fundację Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich. Warto przy tym pamiętać, że ważne impulsy dla życia kulturalnego przychodziły również z innych dzielnic Polski – jako przykład podano bardzo dobrze opisane starania środowisk wileńskich związane z zakładaniem „Pamiętnika Lwowskiego”, którego pierwszy numer ukazał się na początku 1816 roku. Ważnymi podmiotami tych procesów była, jak w wielu krajach europejskich, młodzież akademicka, zrzeszająca się w towarzystwach o profilu oświeceniowym, literackim, czasem też politycznym. We Lwowie sprzyjała temu nie tylko reaktywacja uniwersytetu, ale też utworzenie w 1819 roku drugiego gimnazjum, co dodatkowo spowodowało napływ młodzieży do stolicy Galicji.
Artykuł Markusa Eberhartera stanowi zmienioną i uzupełnioną wersję referatu wygłoszonego 20 stycznia 2017 roku w czasie Otwartego Seminarium Historycznego Pracowni Historii Bibliotek i Czytelnictwa Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej.
Artykuł z XLVIII numeru Rocznika Biblioteki Narodowej
Czytaj cały artykuł w PDF
Wszystkie artykuły na stronie: http://rocznik.bn.org.pl