10 lat temu zmarł Jerzy Giedroyc
Jerzy Giedroyc (27 lipca 1906 – 14 września 2000) polityk, wydawca i epistolograf. W latach międzywojennych związany z obozem młodokonserwatystów, studiował prawo i historię na UW. W czasie II wojny światowej początkowo w Rumunii jako sekretarz ambasadora RP, po ewakuacji wstąpił do wojska jako żołnierz Brygady Karpackiej, następnie w 2. Korpusie pracował w Biurze Propagandy. W 1946 założył Instytut Literacki – jako wydawnictwo, w ramach którego od 1947 do 2000 ukazywał się miesięcznik „Kultura".
Po demobilizacji osiadł wraz z nielicznym zespołem redakcyjnym we Francji pod Paryżem w Maisons-Laffitte. Kierowany przez niego Instytut Literacki opublikował do 2000 r. 637 numerów miesięcznika „Kultura" i 512 książek w ramach serii Biblioteki „Kultury" (w tym 133 numery czasopisma „Zeszyty Historyczne"). Instytut był nie tylko wydawnictwem – jako ważki ośrodek myśli politycznej wywierał istotny wpływ na środowisko literackie i polityczne w Polsce. Praca kilkuosobowej redakcji nie ograniczała się do wydawania miesięcznika i książek – szeroka działalność skierowana była na wysyłanie do Polski nie tylko własnych publikacji, ale także innych książek wydawanych na Zachodzie, do których dostęp w kraju był ograniczony. Od początku starano się utrzymać łączność ze środowiskiem literackim, potem z szeroko pojmowaną opozycją. Wspierano działalność opozycyjną przez nagłaśnianie faktów represji, publikowanie wystąpień, ułatwianie dostępu do stypendiów , wsparcie materialne. Dokumentacja tych wszystkich działań, przede wszystkim ogromna korespondencja, to blisko połowa zachowanego w Domu Kultury w Maisons-Laffitte wielkiego Archiwum Instytutu Literackiego „Kultura". Teki redakcyjne miesięcznika i Biblioteki, starannie zachowana dokumentacja finansowa, papiery administracyjne oraz zbierane dla potrzeb redakcyjnych materiały historyczne stanowią dalszy ciąg archiwum. Do tego należy dodać ogromną, kilkudziesieciotysięczną bibliotekę, która przez lata uważna była z najpełniejszy zbiór publikacji dotyczących krajów socjalistycznych i szeroko pojętego komunizmu.
Na mocy umowy miedzy Stowarzyszeniem Instytut Literacki „Kultura" a Biblioteką Narodową i Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych przyjęto do realizacji czteroletni projekt uporządkowania zbiorów i inwentaryzacji archiwum Instytutu. Prace zespołu finansowane są przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kieruje nimi Maria Wrede (Zakład Rękopisów Biblioteki Narodowej). W wyniku prac bibliotekarzy i archiwistów powstaje baza danych (prowadzona w bibliotecznym formacie Marc 21, program MAK), prowadzone są intensywne prace porządkowe. W efekcie tych działań przewiduje się przeniesienie zbiorów do właściwego magazynu i opublikowanie inwentarza w formie bazy danych. Ostateczne decyzje co do zakresu i formy publikacji zostaną objęte osobną umową.