Niepodległość na afiszach
Niepodległość na afiszach
W przeciwieństwie do zawodowych historyków, przeciętny czytelnik zainteresowany historią wyjątkowo rzadko ma kontakt z tak ciekawym źródłem do poznania dziejów, jakim są plakaty, obwieszczenia, ulotki i inne dokumenty epoki. Czasem może znaleźć jakąś reprodukcję w publikacjach książkowych, ale wybór tego typu obiektów, zwykle niewielki, zależy od gustu wydawcy książki. Dzięki wysiłkom pracowników Biblioteki Narodowej polski miłośnik historii po raz pierwszy dostaje możliwość bliskiego obcowania z ogromną liczbą kopii różnorodnych obiektów afiszowych i druków ulotnych z lat 1914–1918, dotyczących pośrednio lub bezpośrednio odzyskiwania przez Polskę niepodległości, dostępnych teraz w internecie, a znajdujących się w zbiorach Biblioteki Narodowej.
Zobacz Katalog druków ulotnych z lat 1914–1918 w zbiorach Biblioteki Narodowej »
W rezultacie mamy tu możliwość obejrzenia setek reprodukcji niezwykłych dokumentów epoki: urzędowych rozporządzeń i obwieszczeń austriackich, niemieckich i rosyjskich, pierwszych stron gazet z krzyczącymi i nieraz zwodniczymi nagłówkami, afiszy propagandowych typu „Precz z Niemcami”, taryf z cenami maksymalnymi, odezw władz zaborczych, które często były zupełnie ignorowane, jak na przykład odezwa Tymczasowej Rady Stanu w sprawie ochotniczego poboru do wojska, reklam i manifestów różnych organizacji polskich, druków propagandowych, propagujących na przykład Legiony Polskie, groźnych rozkazów władz okupacyjnych, listów gończych, wyroków sądów wojennych, plakatów organizacji charytatywnych, takich jak ten podpisany przez znanego malarza brytyjskiego Lawrence'a Almę-Tademę, reklam komercyjnych i wielu innych rodzajów druków ulotnych i obiektów afiszowych. Niektóre z nich z pewnością mogą zainteresować historyków sztuki.
W zbiorze Biblioteki Narodowej możemy także znaleźć dokumenty ilustrujące naprawdę przełomowe momenty w historii I wojny światowej i procesu odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Takim dokumentem jest na przykład obwieszczenie władz „królewskiego miasta Krakowa” o manifeście Rady Regencyjnej z 7 października 1918 roku, w którym proklamowała ona niepodległość „zjednoczonej” Polski, czy też plakat Rady Regencyjnej z 11 listopada tegoż roku, informujący o przekazaniu przez nią Józefowi Piłsudskiemu „władzy wojskowej”.
Dokumenty epoki mają swój niepowtarzalny „smak”, przybliżają atmosferę czasu, w którym zostały stworzone, ale wymagają rozwagi przy analizie. Wielokrotnie bowiem możemy przeczytać informacje o strasznych klęskach wrogich armii, które były co najmniej przesadzone jeśli nie zmyślone. Możemy dać ponieść się nastrojowi wolnej Polski w chwili, gdy istniała ona jeszcze tylko w propagandzie rządów zaborczych. Możemy przecenić skuteczność wezwań nawet w najlepszej wierze głoszonych przez polskich patriotów, jak to o walce z niemczyzną w Warszawie na początku 1918 roku. Takie są jednak uroki pracy historyka, które nie powinien dać się zwieść pozorom. Opublikowany tu zbiór Biblioteki Narodowej pozwala na przyjrzenie się dokumentom epoki i ostrożną ich analizę, na rozwinięcie wyobraźni i pogłębienie wiedzy o latach Wielkiej Wojny, przełomowych dla polskich dziejów.
Zobacz Katalog druków ulotnych z lat 1914–1918 w zbiorach Biblioteki Narodowej »
____________
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022
