Profilaktyka
Działania profilaktyczne (konserwacja zachowawcza), czyli ochrona całego księgozbioru, to strategiczny kierunek ochrony dla zbiorów, które są wieczyście przechowywane. Na bieżąco nadzoruje się warunki klimatyczne w magazynach zbiorów, regularnie oczyszcza się zbiory, wymienia opakowania ochronne lub wprowadza nowoczesne opakowania dla zbiorów, które tego wymagają. Kompleksowe działania realizowane są przy pomocy specjalistycznego sprzętu i aparatury. Badania służą również rozpoznawaniu i charakteryzowaniu czynników powodujących niszczenie i degradację materiałów bibliotecznych.
Do profilaktyki stosowanej w Bibliotece Narodowej należy zapewnienie obiektom:
- optymalnego mikroklimatu (utrzymywanie w magazynach stabilnej temperatury i wilgotności względnej powietrza (temperatura 16-18 °C, wilgotność względna powietrza 40-50%) dla zbiorów głównych (papier, skóra), a dla kolekcji nietypowych zgodnie z wytycznymi PN-ISO 11799
- czystości mikrobiologicznej (wykonywanie badań i przeglądów mikrobiologicznych, stosowanie zasady dezynfekowania wszystkich nowo wprowadzanych obiektów z rynku pozawydawniczego).
- właściwego sposobu ich przechowywania:
- bezpieczne warunki przechowywania zbiorów: lokalizacja magazynów, sposób rozmieszczenia i kształt mebli, opakowania ochronne, maksymalne ograniczanie zarówno świata dziennego jak i sztucznego, eliminowanie promieniowania UV i IR
- kontrolowanie i ograniczanie poziomu zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych powietrza w magazynach i otoczeniu
- stosowanie odpowiednich materiałów do opakowań ochronnych
- kontrolowanie czystości w magazynach
- stałego monitoringu stanu zachowania: szczególnie obiektów ze zbiorów specjalnych, zbiorów tradycyjnych oraz wykonanych na nośnikach fotograficznych, filmowych i audiowizualnych
- inwentaryzacji zbiorów: systematyczne, planowane skontra zbiorów głównych i bibliotek zakładowych
- planów ratunkowych na wypadek katastrofy
- ograniczanie udostępniania oryginałów poprzez udostępnianie zbiorów zastępczych.
Diagnostyką mikrobiologiczną, chemiczną i fizyczną zbiorów, a także nadzorem nad warunkami ich przechowywania zajmuje się w Bibliotece Narodowej Laboratorium Konserwatorskie Zbiorów Bibliotecznych.