Konserwacja tradycyjna
Tradycyjną konserwacją obejmowane są głównie zabytkowe obiekty ze zbiorów specjalnych oraz cymelia zbiorów głównych Biblioteki Narodowej.
Wszystkie obiekty biblioteczne podlegają procesowi naturalnego starzenia, któregotempo i sposób przebiegu zależy od rodzaju użytych materiałów. Ponadto ulegają one:
- zniszczeniom mechanicznym spowodowanym użytkowaniem, zwłaszcza częstym lub nieostrożnym
- zniszczeniom spowodowanym przechowywaniem w złych warunkach przed wpłynięciem zbiorów do BN:
- niewłaściwa konstrukcja, położenie budynku oraz jego wyposażenie
- niestabilne warunki klimatyczne (temperatura i wilgotność powietrza)
- nieodpowiednie oświetlenie
- zanieczyszczenie powietrza
- brak opakowań ochronnych lub stosowanie opakowań niewłaściwych
- zniszczeniom spowodowanym czynnikami biologicznymi:
- mikrobiologiczny rozkład materiałów bibliotecznych
- owady
- gryzonie
- zniszczeniom spowodowanym przez katastrofy.
Obiekty bardzo zniszczone, których stan zachowania spowodowałby pogłębienie destrukcji przy użytkowaniu, poddawane są zabiegom konserwatorsko-restauratorskim. W dziedzinie tej w ostatnich latach ukształtowały się dwa kierunki działania:
- konserwacja tradycyjna, traktująca indywidualnie każdy obiekt biblioteczny poddawany zabiegom konserwatorskim i restauratorskim
- konserwacja masowa, której celem jest ratowanie ogromnych ilości zbiorów XIX- i XX-wiecznych wyprodukowanych na nietrwałym tzw. kwaśnym papierze.
Konserwacja tradycyjna odnosi się do indywidualnych obiektów zabytkowych i dzieł sztuki. Są nią obejmowane zabytkowe obiekty ze zbiorów specjalnych BN oraz cymelia. Prace konserwatorskie poprzedza ocena czystości mikrobiologicznej, analiza obiektu, jego budowy, stanu zachowania, a także badania fizykochemiczne materiałów, z których jest zbudowany. Badania mają na celu identyfikację użytych materiałów i określenie stopnia ich degradacji, a także techniki wykonania. Indywidualnie do każdego przyjmowanego do konserwacji obiektu opracowywana jest dokumentacja opisowa i fotograficzna oraz program badań i zabiegów konserwatorskich. W Bibliotece w przeważającej mierze prowadzone są prace z zakresu konserwacji zachowawczej, mające na celu spowolnienie lub zahamowanie procesów przyspieszonej degradacji. Prace restauratorskie, obejmujące niekiedy swoim zakresem rekonstrukcję fragmentów, ograniczone są do podłoża lub konstrukcji zabytku, nie ingerując w jego treść. Wykonywane są w celu umożliwienia bezpiecznego udostępnienia obiektu.
W ostatnich latach realizowane są również liczne zadania związane z konserwatorskim przygotowaniem zbiorów do bezpiecznej digitalizacji. W ramach tych zadań na licznych obiektach wykonywane są prace konserwatorskie o wąskim zakresie. Dzięki niewielkim, ale kluczowym interwencjom konserwatorskim cenne zbiory po bezpiecznym zeskanowaniu mogą być udostępnione w wersji cyfrowej.