Trop Savonaroli w Bibliotece Narodowej
Kartkując „Summa theologica” – piętnastowieczne wydanie dzieła ze zbiorów Biblioteki Narodowej można nie zauważyć drobnych zapisków na marginesach i pokreślonego podpisu na końcu tomu.
Pierwszego właściciela księgi i autora notatek ponad 500 lat temu spotkał okrutny los, a wszystko co do niego należało miało zniknąć na zawsze.
23 maja 1498 roku na głównym placu Florencji przed Palazzo Vecchio od świtu zbierali się gapie. Girolamo Savonarola, do niedawna uwielbiany przez lud, charyzmatyczny i radykalny reformator, teraz heretyk i schizmatyk miał zostać powieszony wraz z towarzyszami, a ich ciała spalone. Poprzedniego dnia, zgodnie z oczekiwaniem papieża, po ekskomunice i zdegradowaniu przez sąd kościelny, Signoria (świecka rada patrycjuszowska zarządzająca Florencją) skazała na śmierć Savonarolę i jego dwóch towarzyszy Domenico da Pescia i Silvestro Maruffi. „Urządzimy wspaniały ogień – wyrok już mam” stwierdził komisarz papieski. Przed dziesiątą rano wszyscy trzej rozstali się z życiem.
Aby zapobiec powstaniu kultu i tworzeniu relikwii, po egzekucji prochy mnichów zebrano z miejsca kaźni i wrzucono do rzeki Arno a rzeczy osobiste zniszczono lub rozproszono.
W zbiorach Biblioteki Narodowej pod sygnaturą Inc.F.1213 znajduje się dzieło św. Tomasza z Akwinu „Summa theologica. Pars secunda secundae”, wydane w 1479 roku w Wenecji przez Leonarda Wilda. Na końcu woluminu, przy kolofonie, widnieje odręczny pierwszego właściciela księgi – Girolama Savonaroli: „Iste liber e[st] michi concessus fr[atr]i hieronimo de ferraria que[m]uenetijs”, zawierający jego podpis.
Poza sygnowaniem tomu Hieronim z Ferrary (tak podpisywał się Savonarola) poczynił tylko jedną uwagę korektorską (na karcie nr 6) i ponumerował „questiones” (rozdziały). Porównanie charakteru pisma i precyzyjnie odtworzona przez Michała Spandowskiego, badacza z Biblioteki Narodowej, historia inkunabułu jednoznacznie świadczą, że mnich z Ferrary księgę zakupił i był jej pierwszym właścicielem.
Zdigitalizowaną wersję „Summa theologica” można obejrzeć na polona.pl