Nagroda Fundacji im. Kościelskich wręczona Aleksandrze Tarnowskiej za powieść Wniebogłos
W piątek 27 września 2024 roku w Pałacu Rzeczypospolitej, reprezentacyjnej siedzibie Biblioteki Narodowej odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody Fundacji im. Kościelskich.
Jury Nagrody Kościelskich w składzie: Włodzimierz Bolecki, Anna Estreicher, Jens Herlth, Justyna Hanna Orzeł, François Rosset (przewodniczący), Tomasz Różycki, Aleksandra Wojda, Ewa Zając, Jan Zieliński na posiedzeniu 7 września 2024 roku w Ecublens (Szwajcaria) przyznało Nagrodę Kościelskich za rok 2024 Aleksandrze Tarnowskiej za powieść Wniebogłos, Wydawnictwo ArtRage, 2023.
W uzasadnieniu jury wskazało, że debiutancka powieść Aleksandry Tarnowskiej Wniebogłos to niezwykle oryginalna proza, której akcja dzieje się w wiosce Tuklęcz w środkowej Polsce. Autorka wprowadza czytelnika w świat małej społeczności, w której przetrwały jeszcze tradycyjne zwyczaje, rytuały i przesądy, związane z przechodzeniem z życia do śmierci. Ale podobnie jak długa jest historia wsi Tuklęcz, tak i w usłyszanych przez Tarnowską głosach dosłyszeć można echa trenów i psalmów Kochanowskiego. Piękna, dojrzała proza.
Witając gości zgromadzonych w niedawno przywróconym do świetności Pałacu Rzeczypospolitej dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski wskazał, że: w salach Pałacu Rzeczypospolitej, w których znajdują się najcenniejsze dzieła polskiej kultury są jeszcze wolne miejsca i możemy dostawić kolejne gabloty i umieścić w nich kolejne arcydzieła literatury polskiej i ta nagroda jest narzędziem i sposobem pozwalającym wyłonić najlepsze przykłady literatury, aby kolejne skarbce kolejnych wieków były wypełnione.
Ambasador Szwajcarii w Polsce Fabrice Filliez powiedział: Jestem dumny, że tegoroczną nagrodę literacką Fundacji im. Kościelskich możemy wręczyć w tym pięknym budynku, Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie. I chcę już teraz pogratulować laureatce i życzę wspaniałego wieczoru pełnego literatury i muzyki.
Prezes Fundacji im. Kościelskich prof. François Rosset mówił: Mam nadzieję, że ta nagroda długo jeszcze będzie odkrywać to czym nas młodość obdarowuje. […] Wielce znacząca jest także piękna sceneria, w której odbywa się to nasze spotkanie. Po tak gruntownym i pieczołowitym odrestaurowaniu Pałac ten po raz kolejny odżył. Dokonania pisarzy wzbogacają nas, pomagają w zrozumieniu niezrozumiałego. Odsłaniają budujące albo gorzkie prawdy o naszej kondycji, o naszych wspólnotach i o nas samych.
Laudację na cześć Aleksandry Tarnowskiej autorki powieści Wniebogłos wygłosił prof. Jan Zieliński. Wskazywał na dojrzałość językową pisarki: Chciałbym podkreślić dojrzałość z jaką autorka pokazuje psychologie chłopa [bohatera książki], który cały otaczający go świat interpretuje przez pryzmat własnych myśli i nadziei. Ale i otaczające go postacie są suwerenne i samoistne. […] „Wniebogłos” ma konstrukcję skomplikowanego utworu muzycznego. Powiedzmy fugi. Jest jak fuga, forma barokowa strukturą wielogłosową i wielotematyczną. Każdy element fabuły, każdy element świata przedstawionego idealnie pasuje do pozostałych. Konstrukcja ta jest przy tym dyskretna, autorka jej nie narzuca. Przeciwnie pozostawia czytelnikowi przyjemność poskładania skomplikowanej układanki w całość. […] Aleksandra Tarnowska wnosi nowy głos do literatury polskiej, głos, który od razu wyniósł ją wysoko i który niczym ptak szybuje w górę ku dalszym zaszczytom i ku coraz szerszym kręgom czytelników. „Wniebogłos”, w niebo głos, głos w niebo. Powodzenia.
Autorka, Aleksandra Tarnowska podziękowała jury za przyznanie nagrody i dodała: Ta nagroda okazała się obietnicą, wiarą w coś, co może jeszcze nadejdzie i jeżeli moja książka okazała się obiecująca to mam nadzieję, że mnie uda się w mojej przyszłej twórczości prędzej czy później te obietnice spełnić.
Fundacja im. Kościelskich jest instytucją szwajcarską istniejącą od 1961 roku. Powstała w Genewie na podstawie testamentu Moniki Kościelskiej (1896–1959), która kapitał zgromadzony przez rodzinę Kościelskich postanowiła przeznaczyć na założenie fundacji „mającej za zadanie przyczynianie się do rozwoju literatury i poezji polskiej drogą przyznawania nagród młodym pisarzom, piszącym w języku polskim, mieszkającym w Polsce, jak i za granicą”.
Od 1962 roku Fundacja przyznała 130 nagród pisarzom (zarówno prozaikom, dramatopisarzom i poetom, jak i eseistom oraz krytykom literatury i sztuki), którzy nie przekroczyli czterdziestego roku życia. Na liście laureatów Nagrody im. Kościelskich znajdują się nazwiska niemal wszystkich najwybitniejszych autorów polskich drugiej połowy XX i początku XXI wieku (wśród nich Sławomir Mrożek, Zbigniew Herbert, Tadeusz Konwicki, Gustaw Herling-Grudziński, Piotr Wojciechowski, Adam Zagajewski, Ryszard Krynicki, Stefan Chwin, Paweł Huelle, Jerzy Pilch, Andrzej Stasiuk, Magdalena Tulli, Olga Tokarczuk, Tomasz Różycki, Jacek Dehnel, Jacek Dukaj, Andrzej Franaszek, Krystyna Dąbrowska, Szczepan Twardoch).
Przez cały okres PRL-u Fundacja była najpoważniejszą niezależną instytucją promującą literaturę i działającą na rzecz kultury polskiej. Z tego powodu, a także w związku z jej długą tradycją oraz rangą jej laureatów, Nagroda im. Kościelskich była i jest uznawana za jedną z najbardziej znaczących i prestiżowych polskich nagród literackich.
Więcej o Nagrodzie Fundacji im. Kościelskich
