Czytająca szkoła – broszura do bezpłatnego pobrania
Czytanie jest kluczową kompetencją przyszłości dla obywateli dojrzałych demokracji i wielokrotnie udowodnionym narzędziem budowania równych szans dla każdego dziecka. Nauka czytania zaczyna się w domu. Słynne dziś badania z lat 90. XX wieku wskazują na olbrzymią rolę bogactwa językowego, w jakim dziecko jest wychowywane, oraz wpływ tej różnorodności na późniejsze kompetencje młodego człowieka.
Neuronaukowcy potwierdzają te wyniki, wskazując na neuroplastyczność mózgu i zwiększenie liczby synaps u dzieci, którym opiekunowie czytają i które same czytają. Badania OECD PISA wykazały, że nastoletnie dziecko czytające dla przyjemności osiąga lepsze wyniki niezależnie od swojego pochodzenia socjoekonomicznego. Zatem czytanie ma moc wyrównywania szans.
W czasach rozwijającej się sztucznej inteligencji oraz negatywnych z nią doświadczeń, w dobie wszechpotężnych mediów społecznościowych kradnących naszą uwagę czytanie – budujące krytyczne myślenie, kompetencje w zakresie analizy i syntezy, indukcji i dedukcji, ale też po prostu poprawiające koncentrację – staje się także narzędziem umacniania odporności intelektualnej i psychicznej jednostek i społeczeństw. Pomaga budować solidne podstawy cyfrowej higieny i bezpieczeństwa.
Przyjaźń z książką może rozpocząć się w domu (i wspaniale, jeśli tam się zaczyna), jednak rola szkoły w procesie budowania społeczności czytających, którzy dzięki temu jako jednostki osiągają więcej, a jako grupy dochodzą dalej, jest absolutnie nie do przecenienia.
Niniejszy dokument proponuje namysł nad całością życia książki w szkole – od nauki czytania, po późniejsze lektury i czytanie na innych przedmiotach, od roli rodziców, nauczycieli i bibliotekarza, po rolę dyrekcji, od obecności książek w klasach, po dostępność i otwartość biblioteki.
Jeśli chcemy wychowywać pokolenia młodych czytających, wyedukowanych, krytycznie myślących, ale i empatycznych; samodzielnych, ale i potrafiących pracować razem przyszłych liderów gospodarki, nauki, polityki, kultury, sportu czy budownictwa – to mądra, przemyślana i głęboka reforma życia książki w szkole jest niezbędna.
W pierwszym kroku przyglądamy się celowości nauki czytania, następ- nie zatrzymujemy się przy kontekście, w jakim dzieci zaczynają naukę w szkole, by w kroku trzecim przyjrzeć się rozwiązaniom strategicznie istotnym do osiągnięcia celu, jakim jest stworzenie czytelniczego eko- systemu wychowującego pokolenia czytających.
Zespół autorski broszury Czytająca szkoła