Zmarł Ernest Bryll - Aktualności - Biblioteka Narodowa

Był ostatnim z największych przedstawicieli Pokolenia „Współczesności”, które na scenę polskiej literatury wstąpiło po 1956 roku, a do którego należeli, m.in. Stanisław Grochowiak, Roman Śliwonik, Władysław Terlecki, Ireneusz Iredyński, Marek Nowakowski. Pierwszy zbiór wierszy Wigilie wariata opublikował w 1958, zaś w 1963 pierwszą powieść Studium. W latach sześćdziesiątych ogłosił kilkanaście tomików poetyckich i utworów prozatorskich. Do najwyżej cenionych przez krytykę należą: Autoportret z bykiem oraz Mazowsze, a także Ojciec i Jałowiec. W tamtej dekadzie objawił się również jako autor widowisk estradowych i telewizyjnych oraz sztuk teatralnych. Rzecz listopadowa miała premierę w 1968 i była szeroko dyskutowana, bowiem Bryll – co miał zresztą w zwyczaju – uderzał w niej w nasze narodowe mity. Znakomitymi tego przykładami również wiersze z tego okresu: Gall Anonim pisze, O czymże myśli Polska, Sonet po polsku czy Cham – poetycki obraz Kazimierza Deczyńskiego, chłopskiego pamiętnikarza, uczestnika powstania listopadowego.

Ogromną popularność przyniosły poecie teksty piosenek, jakie w latach siedemdziesiątych wykonywali najbardziej znani piosenkarze: Halina Kunicka i Halina Frąckowiak, Czesław Niemen i Stan Borys, Marek Grechuta i Jerzy Połomski, grupy Skaldowie oraz 2 plus 1. Wielkim sukcesem okazała śpiewogra Na szkle malowane oraz oratorium Wołaniem wołam cię. Cała Polska śpiewała wraz z Marylą Rodowicz i Danielem Olbrychskim przeboje z oratorium Zagrajcie nam dzisiaj wszystkie srebrne dzwony do muzyki Katarzyny Gärtner. Ernest Bryll pokazywał się często w telewizji, wypowiadał się ostro na temat literatury, historii i współczesności. Stał się osobą powszechnie znaną. Nie było tygodnika kulturalnego czy miesięcznika, który nie omawiałby jego nowych książek. A ukazywało się ich sporo: tomiki Zwierzątko oraz Ta rzeka, a także oratorium Kolęda-nocka. Z wielkim odzewem czytelniczym spotkał się wydany w 1978 jego cykl Rok polski, zadedykowany Grochowiakowi. W wierszu Lipiec czytamy: „Mamy tu wszystko, jeszcze więcej mamy / A nie możemy nocą spać w spokoju”, w Sierpniu: „Warszawo moja, wpół miejska, wpół wsiowa / Pełna nas cośmy hurmem z prowincji zjechali”, zaś we Wrześniu: „Ta mała, polska wojna dokąd jeszcze drzyma / Za skórą świata – Choć sadłem przerosła / Boli niby odłamek, jak myśl co jej nima / Boć wszystko załatwione, boć sprawa jest prosta / Jak sprawy małych krajów…”

Urodził się w Warszawie, 1 marca 1935. Szkołę średnią ukończył jednak w Gdyni. Potem studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę dyplomową napisał pod kierunkiem profesora Jana Kotta. Publikował w „Po prostu”, „Sztandarze Młodych”, „Nowej Kulturze”. W 1963 podjął pracę w TVP, potem zatrudniał się jako kierownik literacki w zespołach filmowych „Kamera” oraz „Wektor”, a także w Teatrze Polskim w Warszawie. W latach 1974–1978 pracował w Londynie jako dyrektor Instytutu Kultury Polskiej. Efektem tego antologie poezji irlandzkiej Miodpopój oraz Irlandzki tancerz, przygotowane wraz z Małgorzatą Goraj.

W gorącym czasie l980–1982 opublikował następne ważne zbiory Czasem spotykam siebie i Sadza, natomiast tomik Boże, uchroń nas od nienawiści ukazał się w 1983, lecz poza cenzurą, w jednej z oficyn niezależnych. Podobnie jak zbiory: Zapisane z nocy, List, Gołąb pocztowy. Poeta krytycznie odniósł się do opresyjnej rzeczywistości stanu wojennego. Nic więc dziwnego, że jego twórczość mogła być publikowana tylko w obiegu opozycyjnym. Sztuka Wieczernik miała premierę w 1985 w kościele Miłosierdzia Bożego w Warszawie przy ulicy Żytniej. Tom poetycki Adwent z rysunkami i posłowiem Andrzeja Wajdy wyszedł nakładem wydawnictwa Aneks w Londynie.

Do obiegu oficjalnego Ernest Bryll wrócił po 1989 roku. Wówczas ukazały się jego Wiersze opatrzone wstępem Piotra Kuncewicza, a następnie w Teatrze Syrena w Warszawie odbyła się premiera musicalu napisanego z myślą o dzieciach Smurfowisko, czyli Gargamel złapany.

Pisarz imponował pracowitością. Wena twórcza nigdy go nie opuściła. W roku 2001 opublikował Golgotę Jasnogórską. Potem przyszedł czas na zbiorki: W ciepłym wnętrzu kolędy i Pod wieżą zakochanych, ale również utwory sceniczne: Bo duszę ma nasz dom i Przejście przez morze. Do najważniejszych przedsięwzięć artystycznych ostatnich lat trzeba zaliczyć płytę Jasność narodzenia, na której jego wiersze świąteczne wykonują: Krystyna Prońko, Ania Rusowicz i Jerzy Trela, następnie zbiór wierszy Szara godzina z 2021 roku, wreszcie O trzeciej nad ranem, czyli pasjonujący wywiad rzeka jaki z Ernestem Bryllem przeprowadziła Izabela Górnicka-Zdziech.

Ernest Bryll był laureatem wielu nagród, spośród których wypada wymienić im. Władysława Broniewskiego, im. Stanisława Piętaka, Czerwonej Róży, im. Witolda Hulewicza, a także Nagrodę Literacką m. st. Warszawy, przyznaną mu w roku 2018 w kategorii Warszawski Twórca.

Książki Ernesta Brylla dostępne są na polona.pl