Międzynarodowa prezentacja katalogu zachowanych rękopisów Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej biblioteki narodowej
Biblioteka Narodowa wydała Katalog zachowanych rękopisów Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej biblioteki narodowej. Publikacja jest podsumowaniem wieloletniego projektu dokumentacyjnego Biblioteki Narodowej i Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Sankt Petersburgu, finansowanego przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
Biblioteka Rzeczypospolitej, założona w XVIII wieku przez braci Załuskich, należała do największych i najważniejszych bibliotek europejskich. Jej zbiory zostały wywiezione i rozproszone w czasie zaborów. Do dziś przetrwały dwa największe zasoby w Warszawie i Sankt Petersburgu, a także niewielkie części w Archiwum Głównym Akt Dawnych, Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, Bibliotece XX Czartoryskich w Krakowie, Bibliotece Jagiellońskiej, Bibliotece Kórnickiej PAN, Archiwum Państwowym w Łodzi, a także Rosyjskiej Bibliotece Państwowej w Moskwie.
Katalog zachowanych rękopisów Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej biblioteki narodowej dokumentuje wszystkie ocalałe z zawieruchy dziejowej zabytki rękopiśmiennicze przechowywane niegdyś w Bibliotece Rzeczypospolitej Załuskich zwanej. Jest ukoronowaniem naukowych działań specjalistów i zamyka kolejny, niezwykle doniosły etap wspólnych prac bibliotekarzy z Polski i Rosji. Niespełna tysiącstronicowy zawiera opisy 2 300 rękopisów (1 894 pochodzi ze zbiorów Biblioteki Narodowej), poprzedzonych obszernymi wstępami merytorycznymi autorów polskich i rosyjskich. Towarzyszą mu indeksy i konkordancje sygnatur.
Współpraca pomiędzy Biblioteką Narodową i Biblioteką Publiczną im. Michaiła Sałtykowa-Szczedrina (następczynią CBP) prowadzona była od 1957 roku. BN pozyskała mikrofilmy inwentarzy i rękopisów cennych z punktu widzenia historii Biblioteki Załuskich. Ważny etap współpracy, która od 2009 r. rozwija się z dużą intensywnością, stanowiło zawarcie Dodatkowego Porozumienia do Umowy o współpracy między Biblioteką Narodową w Warszawie i Rosyjską Biblioteką Narodową w Sankt Petersburgu, które dotyczyło projektu „Rekonstrukcja Biblioteki Załuskich. Rękopisy zachowane”.
W 2013 r. dyrektorzy obu książnic: dyrektor BN dr Tomasz Makowski i dyrektor RBN dr Anton W. Lichomanow podpisali w ramach tego Porozumienia dokument zobowiązujący obie placówki do realizacji współpracy naukowej w dziedzinie badań rękopiśmiennych historycznych zasobów i księgozbiorów z Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej i jednej z pierwszych w Europie bibliotek narodowych. Wstępnym, niewątpliwie istotnym efektem realizacji projektu było opublikowanie przez BN, sporządzonego w Petersburgu w latach 1806–1807 i przechowywanego w tamtejszych zbiorach, tzw. inwentarza Piotra Dubrowskiego. W ramach prac nad projektem grono polskich badaczy – ekspertów w zakresie rękopisów – przeprowadziło kilkuetapową kwerendę w zbiorach rękopisów RBN, a zespół ich rosyjskich kolegów wielokrotnie analizował manuskrypty zgromadzone w BN w Warszawie.
W piątek 16 października odbyła się online międzynarodowa prezentacja „Katalogu zachowanych rękopisów Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej biblioteki narodowej”. Udział w niej wzięli dyrektorowie Bibliotek Narodowych Polski i Rosji – dr Tomasz Makowski i Alexander Vershinin, Ewa Ziółkowska – dyrektor Instytutu Polskiego w Sankt Petersburgu oraz autorzy publikacji: dr Krzysztof Kossarzecki, dr Tomasz Szwaciński, Olga Bleskina i Natalia Elagina. Wystąpienia z konferencji zostały zarejestrowane i są dostępne tutaj.
Katalog zachowanych rękopisów Biblioteki Załuskich – pierwszej polskiej biblioteki narodowej jest dostępny w księgarni internetowej BN.
