Anna Bober, Żaneta Kubic, Aleksandra Podstawska-Sobiło: Opracowanie przedmiotowe zbiorów bibliotecznych na świecie – przegląd tendencji
W ostatniej dekadzie można odnotować wzmożone zainteresowanie bibliotek wykorzystaniem języków postkoordynowanych w opisie gromadzonych dokumentów. Przyczyny tego zainteresowania są wielorakie, a wśród najważniejszych wymienić należy trudności związane ze stosowaniem języków prekoordynowanych oraz zmiany potrzeb informacyjnych użytkowników bibliotek. Źródeł tych zmian upatrywać należy w gwałtownym rozwoju technologicznym.
Zespół Oddziału Opracowania Zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej (OOZ), w odpowiedzi na zauważone tendencje, od kilku lat intensywnie zajmuje się zagadnieniem przyszłości prekoordynowanego języka haseł przedmiotowych KABA, stosowanego w bibliotekach naukowych w Polsce.
Zidentyfikowane przez OOZ problemy, dotyczące wykorzystywania tego języka, wynikają przede wszystkim z jego skomplikowanej struktury. Indeksowanie za jego pomocą wymaga wysoko wyspecjalizowanej kadry bibliotekarzy, tworzenie dużej liczby rozwiniętych haseł przedmiotowych nie jest automatyczne, zaś permutacja, czyli łączenie określników z tematami w różnych kombinacjach jest trudna, czasochłonna i w rezultacie wywołuje nadmiar informacji.
Problematyczne jest również kontrolowanie autorytatywności przez kartotekę wzorcową. Jeżeli katalog nie ma kartoteki wzorcowej mechanizm ten działa częściowo lub wcale. Poprawki i modyfikacje są trudne do wprowadzenia gdy trzeba ingerować w złożoną strukturę hasła i zmieniać jego poszczególne elementy. Ponadto jedno hasło przedmiotowe powinno odpowiadać jednemu pojęciu. Gdy w dokumencie występuje wiele tematów lub gdy chce się wyeksponować temat poboczny, czy kilka aspektów tematu, pełną charakterystykę treściową dokumentu wyraża się w formie kilku haseł przedmiotowych. Jeśli w indeksie haseł przedmiotowych brakuje odpowiedniego hasła rozwiniętego, bibliotekarz musi je utworzyć korzystając z listy określników swobodnych stosowanych w odpowiednich kategoriach tematów oraz z listy określników chronologicznych i formalnych. Kiedy brakuje odpowiedniego tematu należy utworzyć nowe hasło wzorcowe i za pomocą relacji szerszych, węższych i skojarzeniowych włączyć je do sieci już istniejących terminów. Tworzenie zarówno hasła przedmiotowego wzorcowego, jak i hasła przedmiotowego rozwiniętego wymaga od katalogującego dobrej znajomości reguł gramatycznych JHP i umiejętności ich poprawnego stosowania. Od tego zależy jakość opracowania przedmiotowego. Ale nie tylko od tego (…)
Artykuł z XLVIII numeru „Rocznika Biblioteki Narodowej”
Czytaj cały artykuł w PDF
Cały „Rocznik Biblioteki Narodowej” na stronie: http://rocznik.bn.org.pl