Tadeusz Różewicz
Tadeusz Różewicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich drugiej połowy XX wieku, poeta, prozaik, dramaturg, eseista, autor: Niepokoju, Śmierci w starych dekoracjach, Kartoteki i Białego małżeństwa, urodził się 95 lat temu, 9 października w Radomsku.
Od wydania w 1947 roku zbioru wierszy Niepokój Różewicz – uczeń Juliana Przybosia i Leopolda Staffa – uchodził za czołowego nowatora w polskiej literaturze. W wydawanych systematycznie książkach występował przeciwko wszelkim artystycznym konwencjom, stereotypom, schematom: lirycznym, narracyjnym, dramatycznym.
Stworzył IV system wersyfikacyjny w poezji, nowy typ prozy eseistycznej, koncepcję teatru niemożliwego. W swoich sztukach teatralnych nie przestrzegał klasycznej zasady jedności miejsca czasu i akcji, w prozie doprowadził do równouprawnienia fikcji i prawdy, zmienił nasze tradycyjne, tradycjonalistyczne myślenie o poezji, uwalniając słowa z wszelkich dyscyplin wersyfikacyjnych. Wprowadził do poezji na nie spotykaną dotąd skalę żywą polszczyznę. Skompromitował tzw. poetyckość poezji, którą charakteryzują z jednej strony czułostkowość i sentymentalizm, natomiast z drugiej – patos i koturnowość. Podstawowym problemem dla tego autora było: „Stworzyć poezję po Oświęcimiu” (co napisał w wierszu Widziałem cudowne monstrum), wbrew opinii niemieckiego filozofa Theodora W. Adorno: „pisanie poezji po Auschwitz jest barbarzyństwem”.
Uprawiał wszystkie rodzaju literackie, pisał nawet utwory satyryczne wierszem i prozą, a także felietony. Pozostawił po sobie ogromny dorobek twórczy. Do jego najważniejszych zbiorów poezji zalicza się: Rozmowę z księciem, Głos Anonima, Nic w płaszczu Prospera, Twarz trzecią, a także ogłoszone na przełomie XX i XXI wieku tomy: Płaskorzeźba, Zawsze fragment, Szara strefa, Wyjście. Wysoką ocenę krytyki zebrały książki prozatorskie: Przerwany egzamin, Opadły liście z drzew, Wycieczka do muzeum. Wielką popularnością cieszyły się i cieszą, wystawiane do dzisiaj utwory sceniczne: Spaghetti i miecz, Grupa Laokoona, Akt przerywany, Do piachu czy Pułapka – rzecz o Franzu Kafce.
Zmarł 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu. Pochowany został na cmentarzu ewangelickim przy świątyni Wang w Karpaczu.
W posiadaniu Biblioteki Narodowej znajduje się korespondencja Tadeusza Różewicza z Moniką Żeromską, Anną Micińską, Ewą Lipską, z historykami literatury: Kazimierzem Wyką i Ryszardem Matuszewskim, a także z pisarzami: Zbigniewem Herbertem i Marianem Pankowskim. Osobny blok to listy do Romy i Henryka Voglerów. W BN znajduje się maszynopis (wraz z rękopiśmiennymi notatkami) książki Voglera (krytyka literackiego, pierwszego redaktora naczelnego Wydawnictwa Literackiego) o Różewiczu z roku 1972 – pierwszej książkowej monografii twórczości autora Kartoteki – wraz z odręcznymi uwagami samego Różewicza; a także rękopisy i maszynopisy: sztuki Do piachu, wierszy m.in. Nauka chodzenia, Domowe ćwiczenia na temat aniołów, Zwiastowanie.