Jerzy Lalewicz - charakterystyka gry
W zbiorach Biblioteki Narodowej znajdują się trzy chopinowskie nagrania Jerzego Lalewicza, zarejestrowane około 1948 r. dla firmy Odeon (wydane w Argentynie).
Nokturn cis-moll op. 27 nr 1 artysta rozpoczyna piano pianissimo i legatissimo na prawym pedale, co powoduje, że powtarzane, rozłożone akordy cis-moll uzyskują brzmienie nieco zamglone (świetny efekt!). Po nich pojawia się melodia w prawej ręce, rozjaśniona dźwiękiem eis, zmieniającym tryb z mollowego na durowy (Cis-dur). Genialny zabieg Chopina pianista lekko uwypukla, ale nie przerysowuje, wykorzystując go jako środek ekspresji. Gra frazami ośmiotaktowymi, chociaż w nutach (wyd. Paderewskiego) łukowanie jest czterotaktowe. Dzięki temu uzyskuje płynność i potoczystość melodii. W takcie 11 oktawę w prawej ręce (cis-cis) łamie (arpeggio), czego nie ma w nutach, a co wypływa z jego artystycznej potrzeby. Część druga (piu mosso) zgodnie z zapisem w partyturze jest przyspieszona, ale tempo podporządkowane zostaje wyrazowi i dynamice akordów w prawej ręce. Punkt kulminacyjny określony słowem appassionato (takt 45) pianista uzyskuje stopniując wzmożenie ruchu; rozwiązuje zaś na przestrzeni kolejnych ośmiu traktów, redukując napięcie. Pochód oktaw w lewej ręce (takt 83) traktuje swobodnie pod względem rytmicznym jak swego rodzaju cadenzę, która prowadzi do repryzy (Tempo primo). Od taktu 94 bardzo pięknie realizuje calando zaznaczone w tekście, dodając od siebie dwa takty później efekt echa. Kończy utwór głębokim piano.
Mazurek cis-moll op. 30 nr 4 w ujęciu Lalewicza uzyskuje charakter balladowej opowieści, pełnej niepokoju o zmiennych nastrojach. Rozpoczyna go bardzo cicho (pierwsze dźwięki na krawędzi słyszalności), tajemniczo, nieco rzewnie. Pianista znakomicie odczytuje tu kujawiaka. Dopiero od taktu 33 pojawia się mazur – muzyczne roztańczenie na tle rytmu silnie punktowanego w lewej ręce, podkreślanego nutami basowymi. W kodzie (od taktu 123) pianista przyspiesza, ale jednocześnie realizuje zapisane w nutach diminuendo. W ostatnim akordzie podkreślone jest brzmienie pustej kwinty (cis-gis).
Niektórzy pianiści z wysokiego numeru opusu Mazurka a-moll op. 68 nr 2 wyciągają wniosek, że jest to dzieło „późnego” Chopina, trzeba więc grać go dostojnie. Tymczasem utwór powstał w latach studenckich Chopina (1827) i jest dowcipną stylizacją polskiego tańca mazura. Pianista, jak chciał Chopin, i co wynika z charakteru tańca, interpretację buduje na monotonnym akompaniamencie tonicznym (naśladowanie kapeli ludowej), na tle którego gra skoczną melodię. W przebiegu utworu nie realizuje powtórek (zaznaczonych w edycji Paderewskiego), a w ekspozycji nie gra taktów od 8 do 15. Dzięki temu uzyskuje zwartość formy, nawiązując do ubiegłowiecznej praktyki wykonawczej.
Wymienione utwory pianista gra bogatym, nasyconym dźwiękiem.
Zobacz także
