Maurycy Rosenthal - biografia
Pianista polski, ur. 18 grudnia 1862 r. we Lwowie, zm. 3 września 1946 r. w Nowym Jorku. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w ósmym roku życia. Następnie uczył go Karol Mikuli (1872-1874) we Lwowie. Z jego udziałem po raz pierwszy wystąpił publicznie grając Rondo C-dur na dwa fortepiany Chopina. W 1875 r. wyjechał do Wiednia, gdzie został uczniem Rafaela Joseffy’ego (ucznia Liszta). Rok później tam zadebiutował, grając solowe utwory Beethovena, Mendelssohna, Chopina i Liszta oraz z Joseffym przy drugim fortepianie Koncert f-moll Chopina. Następnie udał się na koncerty do Belgradu i Bukaresztu. W Bukareszcie otrzymał tytuł „nadwornego pianisty monarchii rumuńskiej”. W październiku 1876 r. spotkał się z Lisztem w Wiedniu; w l. 1876-1879 i 1884-1886 pracował pod jego kierunkiem. W Warszawie w l. 1880-1884 uczęszczał do gimnazjum, a następnie ukończył filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim. W Warszawie zadebiutował w 1877 r., ale nie wzbudził szczególnego zainteresowania; dopiero w 1880 r., po dwóch koncertach, Jan Kleczyński napisał o jego grze: „w kilku zaś sztukach Lisztowskich rozwinął wiele brawury, elegancji, a nawet poezji. [...] Raz jeszcze więc powtarzamy: talent to niepospolity”. 9 listopada 1888 r. po raz pierwszy wystąpił w Stanach Zjednoczonych (Boston), a cztery dni później grał w Nowym Jorku (utwory Liszta, Chopina, Schumanna i Henselta) oraz akompaniował trzynastoletniemu skrzypkowi Fritzowi Kreislerowi. W 1894 r. dał recital w Poznaniu. „Wyjątkowe swe uzdolnienia techniczne – napisał krytyk – stawiające artystę na czele żyjących pianistów, wykazał pan Rosenthal demonicznym wykonaniem Fantazji z Don Juana układu Liszta, Etiudy Schlözera i arcytrudnych Wariacji na temat Paganiniego Brahmsa. Wątpimy, czy który z żyjących pianistów z tą samą jasnością, wytrwałością i siłą pokona olbrzymie te zadania”. W kolejnych latach przemierzał świat z koncertami, raz grając na kontynencie europejskim, raz na amerykańskim. W 1928 r., na zaproszenie Józefa Hofmanna, rozpoczął pracę pedagogiczną w Curtis Institute of Music w Filadelfii. Władał nadzwyczajną techniką pianistyczną, która pozwalała mu pokonywać największe trudności z bajeczną łatwością. Jego specjalnością były dzieła Chopina i Liszta, ale z równie wielkim powodzeniem grał utwory Fielda, Hellera, Hummla, Bortkiewicza, Leszetyckiego, Moszkowskiego, Sauera, Schyttego, Scharwenki, Debussy’ego, Szymanowskiego, Strawińskiego oraz kompozycje należące do kanonu literatury klasycznej i romantycznej. Twórczość Chopina znał tak dogłębnie, że po zobaczeniu jednego taktu, potrafił określić tytuł utworu. Jako kompozytor pozostawił utwory fortepianowe: dwie parafrazy na tematy walców Jana Straussa, Papillons, Preludium, Romans, Tango-Habanerę i Wariacje. Jego uczniami byli: Kenneth Amada, Robert Goldsand, Josephine Innis, Julius Puewer, Charles Rosen, Hilde Somer i in.
Zobacz także
