Józef Hofmann - biografia
Pianista, kompozytor i wynalazca polski, ur. 20 stycznia 1876 r. w Krakowie, zm. 16 lutego 1957 r. w Los Angeles. Był synem kompozytora i dyrygenta krakowskiego oraz śpiewaczki wodewilowej. Fenomenalnie uzdolniony, gry na fortepianie zaczął się uczyć sam (mając niespełna cztery lata zagrał ze słuchu Poloneza A-dur Chopina). Początkową edukacją muzyczną malca zajmował się ojciec. W 1884 r. w Warszawie wystąpił przed Antonim Rubinsteinem, który powiedział, że „takiego cudu historia muzyki dotychczas nie znała”. Rok później koncertował w Warszawie z orkiestrą (Polacca brillante Webera-Liszta), w duecie z pianistą Aleksandrem Michałowskim (Andante z wariacjami B-dur op. 46 Schumanna) i solo (m.in. utwory własne) oraz odbył pierwsze europejskie tournée (Czechy, Niemcy, Dania, Szwecja, Holandia, Francja, Anglia). 29 listopada 1887 r. zadebiutował w nowojorskiej Metropolitan Opera House, a następnie odbył dziesięciotygodniowy wojaż koncertowy po Stanach Zjednoczonych, podczas którego dał 52 występy. W l. 1888-1894 wycofał się z życia koncertowego, by uzupełnić wykształcenie w dziedzinie fortepianu u Eugena d’Alberta i Antoniego Rubinsteina oraz kompozycji u Henryka Urbana i Maurycego Moszkowskiego. W 1895 r. odbył serię sensacyjnych koncertów w Polsce i Rosji. O jego grze pisano w prasie z zachwytem: „jak był niegdyś cudownym dzieckiem, tak dziś jest cudownym młodzieńcem [...]. Stoimy tu nie wobec zwyczajnego wirtuoza, ale wobec muzycznego fenomenu [...]. Technicznie stoi [gra jego] tak wysoko [...], że porównania wszystkie byłyby nie na miejscu. Lepszych oktaw jak w VI Rapsodii [Liszta] słyszeć nie podobna [...]. Takiej elegancji i wesołości, z jaką Józio zagrał Walca As-dur Rubinsteina, nie rozwinął w tym utworze nawet Śliwiński; Caprice espagnol Moszkowskiego, dodane nad program, było jedną iskrą dowcipu”. W 1898 r. udał się na drugie tournée po Stanach Zjednoczonych, ugruntowując pozycję jednego z najwspanialszych pianistów świata. W sezonie 1912/1913 pojawił się w Rosji, gdzie swoimi występami wzbudził wielki entuzjazm publiczności. Na początku lat dwudziestych zaangażował się przy tworzeniu nowej uczelni muzycznej w Filadelfii, od 1924 r. znanej pod nazwą Curtis Institute of Music (zrazu został w niej profesorem klasy fortepianu, a następnie dyrektorem). W Polsce ponownie występował w l. 1934, 1935 i 1938. 28 listopada 1937 r., pod protektoratem prezydenta USA Roosevelta i ambasadora polskiego hr. Jerzego Potockiego, odbył się w sali Metropolitan Opera House złoty jubileusz Hofmanna (50. rocznica debiutu w USA), podczas którego wykonał Koncert d-moll Rubinsteina, kilka solowych utworów Chopina oraz swego autorstwa Chromaticon na fortepian z orkiestrą. Działalność estradową zamknął recitalem w Carnegie Hall 18 stycznia 1946 r. W spuściźnie kompozytorskiej (publikowanej pod pseudonimem Michel Dvorsky) pozostawił głównie utwory fortepianowe: 5 koncertów, Chromaticon, Wariacje i fugę op. 14, 2 sonaty, mazurki, preludia, Impresje, Noveletty, Szkice charakterystyczne, impromptus i in. Jest autorem dwóch książek: Piano Playing i Piano Questions Answered. Jako konstruktor opatentował ok. 100 wynalazków (m.in. podwyższany stołek do fortepianu, wycieraczki i teleskopy samochodowe, spinacz biurowy, zegar elektryczny, maszynkę elektryczną do gotowania oraz rozwiązania konstrukcyjne w fortepianach, balonach i samolotach). W 1904 r. skonstruował samochód, którym wraz z przyjacielem Konstantym Sternbergiem przemierzył Europę. Jego uczniami byli m.in. Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński.
Zobacz także
