Ignacy Friedman - biografia
Pianista i kompozytor polski, ur. 13 lutego 1882 r. w Krakowie, zm. 26 stycznia 1948 r. w Sydney. Naukę muzyki rozpoczął jako kilkuletnie dziecko pod kierunkiem ojca, skrzypka i klarnecisty orkiestry teatralnej. Następnie gry fortepianowej uczyła go Flora Grzywińska, wybitny pedagog krakowski. W 1896 r. zadebiutował w Krakowie na koncercie orkiestry pułkowej. W 1900 r. wyjechał do Lipska na studia kompozytorskie u Hugo Riemanna. Rok później został uczniem Teodora Leszetyckiego w Wiedniu oraz studentem muzykologii u Guida Adlera na miejscowym Uniwersytecie. Ukoronowaniem współpracy z Leszetyckim był wiedeński debiut (22 listopada 1904 r.), podczas którego wykonał koncerty fortepianowe Brahmsa (d-moll), Czajkowskiego (b-moll) i Liszta (Es-dur), odnosząc niewyobrażalny sukces. Wspomniany koncert poprzedził sensacyjny występ w Krakowie (11 marca 1904 r.), gdzie zagrał Koncert b-moll Czajkowskiego, Koncert Es-dur Władysława Żeleńskiego (jemu dedykowany) oraz Koncert Es-dur Liszta. Do 1939 r. występował niemal we wszystkich krajach europejskich, obu Amerykach, Azji, Afryce, Nowej Zelandii i Australii. W 1927 r. w Wiedniu wziął udział w festiwalu urządzonym z okazji 100. rocznicy śmierci Beethovena, grając utwory fortepianowe oraz tria tego kompozytora z Bronisławem Hubermanem i Pablem Casalsem (zespół ten nazwano „triem wszechczasów”). Jako kameralista występował m.in. z Leopoldem Auerem, Mischą Elmanem, Ericą Morini, Emanuelem Feuermannem i kwartetem Carla Flescha. Dysponował olbrzymim repertuarem obejmującym dziesiątki utworów od baroku po współczesność. Propagował dzieła kompozytorów polskich: Henryka Melcera, Władysława Żeleńskiego, Ludomira Różyckiego i in. Jako kompozytor opublikował 85 numerowanych opusów (pieśni, cykle fortepianowe, mazurki, bagatele, intermezza, utwory charakterystyczne, etiudy, walce, Liryki polskie, preludia) oraz utwory bez numeru opusu na fortepian (m.in. Maski, Zabawki, Utwory dziecięce, transkrypcje i parafrazy dzieł obcych), na głos z fortepianem i zespół kameralny (m.in. Kwintet fortepianowy c-moll). Jest redaktorem dzieł Chopina (12 tomów), Liszta i Schumanna, ogłoszonych przez wydawnictwa Breitkopf & Härtel i Universal Edition. Zajmował się pedagogiką fortepianową w Berlinie, Lwowie, Sztokholmie; jego uczniami byli m.in. Antonina Białecka, Janina Illasiewicz-Stojałowska, Ryszard Byk, Karol Klein, Ignacy Tiegerman, Julius Chaloff i Bruce Hungerford.
Zobacz także
