Jan Brzechwa
W sobotę mija 50. rocznica śmierci Jana Brzechwy. Poeta i tłumacz, autor niezrównanych wierszy dla dzieci, takich jak: Tańcowała igła z nitką, Kaczka-dziwaczka, Pytalski, Leń, Siedmiomilowe buty, zmarł 2 lipca 1966 r. w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Większość leksykonów podaje, że urodził się 15 sierpnia 1900 roku w Żmerynce na Podolu jako Jan Wiktor Lesman, jednak kilka lat temu dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie Janusz Odrowąż-Pieniążek ustalił, że przyszedł na świat dwa lata wcześniej. Studiował na uniwersytetach w Kazaniu i w Warszawie.
Jako poeta zadebiutował w roku 1915 pod pseudonimem Brzechwa, który wymyślił mu stryjeczny brat Bolesław Leśmian. Swoje utwory satyryczne, pisane dla kabaretów warszawskich podpisywał innymi pseudonimami, takimi jak: Szer-Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot, zaś pod pseudonimem Stanisław Rudawa publikował w „Skamandrze” i „Wiadomościach Literackich”. W roku 1918 był jednym ze współzałożycieli Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych ZAiKS. Po studiach prawniczych pracował jako adwokat oraz radca prawny ZAiKSu. Specjalizował się w prawie autorskim. Był między innymi adwokatem Zenona Przesmyckiego-Miriama.
Jeszcze przed wojną opublikował zbiory wierszy: Oblicza zmyślone, Talizmany, Trzeci krąg oraz Piołun i obłok, ponadto liczne utwory pisane dla kabaretu i rewii. W 1938 ogłosił zbiór wierszy o Józefie Piłsudskim Imię wielkości oraz pierwszą z książek dla dzieci Tańcowała igła z nitką. W tym samym roku krytyk literacki Karol Wiktor Zawodziński na łamach „Przeglądu Współczesnego” określił go mianem „najśpiewniejszego poety”.
Okupację hitlerowską przeżył w Warszawie, pracował jako ogrodnik na Służewcu. Po wojnie podjął pracę w wydawnictwie „Czytelnik”, a także w Teatrze Syrena, działał w ZAIKS-ie oraz w PEN Clubie, był też członkiem rzeczywistym Międzynarodowej Komisji Prawa Autorskiego oraz konsultantem UNESCO. Współpracował z Polskim i Radiem i Telewizją, na łamach „Ekspresu Wieczornego” i „Przyjaciółki” publikował felietony z cyklu: „Z piątku na niedzielę” oraz „Obserwatorium bywalca”.
Po wojnie ogłosił, cieszące się wielkim powodzeniem, dwa cykle powieści dla młodych czytelników: Akademia pana Kleksa, Podróże pana Kleksa oraz Tryumf Pana Kleksa, a także: Pan Soczewka w puszczy, Pan Soczewka na księżycu i Pan Soczewka na dnie oceanu, ponadto następne tomy wierszy dla dzieci, m.in. Pchłę Szachrajkę, Ptasie plotki, Na wyspach Bergamutach, Szelmostwa lisa Witalisa, ale także zbiory wierszy satyrycznych Palcem w bucie czy Cięte bańki i jeszcze zbiory wierszy społecznych oraz politycznych Pokój zwycięży oraz Strofy o planie sześcioletnim. Jest też autorem specjalistycznych rozpraw prawniczych, takich jak Konwencja Berneńska i jej dzieje. Pozostawił po sobie również przekłady poematów Puszkina, wierszy Jesienina i Majakowskiego, opowiadań Czechowa, powieści Erenburga.
W zbiorach Biblioteki Narodowej znajdują się rękopisy wielu wierszy Jana Brzechwy, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, ponadto rękopisy szopek politycznych i noworocznych, pisanych wspólnie z Antonim Marianowiczem i Januszem Minkiewiczem, wreszcie listy i pocztówki do pierwszej żony Marii Lesman z Sunderlandów, do siostry Haliny i jej męża Stanisława Koreckiego w większości wysyłane z podróży zagranicznych, z Buenos Aires, Montevideo, Dubrownika, Mariańskich Łaźni, Moskwy, Jałty i Aleksandrii, ale także z Sopotu i Ustronia Morskiego. Ponadto listy do Zofii Nałkowskiej, Ireny Szymańskiej, Danuty Cirlić-Straszyńskiej oraz do Mariana Pankowskiego.