Wacław Potocki
Barokowy poeta Wacław Potocki, autor Dialogu o Zmartwychwstaniu Pańskim, Transakcji wojny chocimskiej i Ogrodu fraszek zmarł 320 lat temu w Łużnej pod Bieczem. Rocznica jego śmierci minęła w sobotę, 9 lipca.
Urodził się w 1621 r. w rodzinie ariańskiej i kształcił się w zborze ariańskim w Raciborsku. Uczestnik bitwy pod Beresteczkiem 1651 roku. Po ogłoszonym w roku 1658 dekrecie o banicji arian przeszedł na katolicyzm. Był podstarościm i sędzią grodzkim w Bieczu. W roku 1678 z woli króla Jana III Sobieskiego, którego był oddanym zwolennikiem, został podczaszym krakowskim.
Pisać zaczął w 1648 roku za namową krewnego Samuela Przypkowskiego (1592–1670), poety i teologa. Najwcześniejsze jego utwory to: Pojedynek rycerza chrześcijańskiego wierszem opisany, Tydzień stworzenia świata, Pan Bóg dobry, człowiek zły we wszystkich drogach swoich, Rozkosz światowa i Rozkosz duchowna, a także poemat Judyta, oparty na motywach biblijnych. Jest ponadto autorem utrzymanych w duchu ariańskim Pieśni pokutnych, a także Katalogu monarchów i królów polskich. Jednym z jego najważniejszych dzieł jest misterium w pięciu aktach Dialog o Zmartwychwstaniu Pańskim, a także wzorowana na Apulejuszu i Heliodorze powieść wierszem pod iście barokowym tytułem: Syloret albo prawdziwy abrys po ciężkim straconych synów żalu im niespodziewańszego, tym większego smutnego ojca wesele. Starodawna z różnych greckich i łacińskich pisarzów wyjęta i polskim stylem nowo podana historia.
Pisał utwory epickie i liryczne, publicystyczne i historyczne, osobiste i religijne, a także fraszki zebrane w zbiorze Iovialitates, albo Żarty i fraszki rozmaite. Wydał kilka cykli Pieśni nabożnych, a także wiersze żałobne powstałe po śmierci córki Zofii oraz synów Stefana i Jerzego: Smutne zabawy, Periody, Abrys ostatniego żalu. Jego najważniejsze dzieła, nad którymi pracował pod koniec życia to Ogród fraszek oraz Moralia. Za życia publikował niewiele. Większość jego utworów została opublikowana dopiero w XIX i XX wieku. W historii literatury polskiej zapisał się jako jeden z najwybitniejszych liryków polskiego baroku, epik i satyryk, ale także moralista, piewca sarmackich obyczajów i obrońca swobód religijnych oraz obywatelskich.
W Bibliotece Narodowej znajdują się liczne autografy i odpisy wierszy Wacława Potockiego, repezentujące niemal wszystkie uprawiane przez pisarza gatunki literackie, m.in. Moralia, Pieśni, Iovialitates, Syloret, Nowy zaciąg pod chorągiew starą triumfującego Jezusa, Syna Bożego nad światem, Odiemek od herbów szlacheckich.