Historia MARC - Biblioteka Narodowa

EN

Historia MARC

Kalendarium

  • 1965 Pilot MARC (MARC I)
  • 1967 MARC II
  • 1976 MARC (rekord danych wzorcowych)
  • 1980 MARC (rekord bibliograficzny)
  • 1987 USMARC (rekord danych wzorcowych)
  • 1988 USMARC (rekord bibliograficzny)
  • 1977 UNIMARC (IFLA)
  • 1984 USMARC (rekord zasobu)
  • 1990 USMARC (rekord dla symboli klasyfikacji)
  • 1993 USMARC (rekord dla danych faktograficznych)
  • 1999 MARC 21 (rekord bibliograficzny)
  • 1999 MARC 21 (rekord danych wzorcowych)
  • 2000 MARC 21 (rekord zasobu)
  • 2000 MARC 21 (rekord dla symboli klasyfikacji)
  • 2000 MARC 21 (rekord dla danych faktograficznych)

Historia – format MARC dla danych bibliograficznych

W latach 60. XX wieku w Bibliotece Kongresu (Library of Congress) w Stanach Zjednoczonych powstał pomysł opracowania i wdrożenia projektu usprawnienia działalności biblioteki przy użyciu zautomatyzowanego katalogowania, przetwarzania i wyszukiwania wprowadzonych danych. W roku 1965 opracowano pierwszy format danych bibliograficznych, Pilot MARC (nazwany później MARC I), który w latach następnych był rozbudowywany i w 1967 roku pod nazwą MARC II przyjął formę nadającą się do zastosowania w zautomatyzowanych systemach bibliotecznych.
Dzięki ujednoliceniu struktury formatu możliwe stało się jego zastosowanie w rekordach zawierających dane bibliograficzne różnych typów publikacji oraz w kartotekach haseł wzorcowych. W pierwszej kolejności opracowano format bibliograficzny dla książki, później powstawały formaty dla innych typów publikacji.

Równocześnie z pracami prowadzonymi przez Bibliotekę Kongresu stworzony został przez Międzynarodową Federację Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich IFLA (The International Federation of Library Associations and Institutions) uniwersalny format UNIMARC dla rekordu bibliograficznego, wykorzystywany od 1977 roku przez szereg bibliotek na świecie.

Powstawały również krajowe wersje formatu, między innymi: CAN/MARC w Kanadzie, UKMARC w Wielkiej Brytanii, INTERMARC we Francji, AUSMARC w Australii, MARC-BN w Polsce.

Format MARC BN został opracowany w 1985 roku przez Zofię Moszczyńską-Pętkowską w Bibliotece Narodowej. W formacie tym w latach 1986–1998 przygotowany był „Przewodnik Bibliograficzny”, następnie stosowano format USMARC, a obecnie MARC 21.

W związku z trudnościami spowodowanymi brakiem spójności w dużej liczbie formatów w połowie lat 70. rozpoczęto prace nad utworzeniem zintegrowanego formatu dla rekordu bibliograficznego, który mógłby być zastosowany do różnych typów publikacji. W 1980 roku opublikowano pierwszy tego typu dokument: MARC format for bibliographic data, którego zmieniona wersja w 1988 roku nosiła tytuł: USMARC format for bibliographic data.

Od 1994 prowadzone były prace nad harmonizacją formatów USMARC, CAN/MARC i UKMARC. Ostatecznie w 1997 roku udało się doprowadzić do ujednolicenia formatów USMARC i CAN/MARC. Nowy format nazwany MARC 21  miał stopniowo zastępować dotychczasowe formaty. Pierwsze wydanie dotyczące rekordu bibliograficznego ukazało się w 1999 roku pod tytułem: MARC 21 format for bibliographic data, a sam format MARC 21 dla danych bibliograficznych stał się z czasem jedną z najbardziej rozpowszechnionych struktur w katalogach bibliotecznych na świecie.

Historia – format MARC dla danych wzorcowych, zasobu i in.

Rozwój systemów informatycznych oraz ilość gromadzonych informacji wymagały tworzenia kontrolowanych kartotek haseł wzorcowych (KHW), tzn. struktur pozwalających na rejestrowanie informacji wynikających z ujednolicania haseł formalnych (wynikających z opisu bibliograficznego) oraz haseł przedmiotowych. W tym celu opracowano pierwszą roboczą wersję takiej struktury w formacie MARC, którą opublikowano 1976 roku pod tytułem Authorities: a MARC format (1981 – drugie wydanie). W ciągu kolejnych lat format dopracowano i w 1987 roku opublikowano nową wersję w postaci USMARC format for authority data. W latach 90. podjęto prace nad gruntownym ujednoliceniem formatów MARC, w efekcie których wydano MARC 21 format for authority data (1999), który obecnie jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych struktur dla tego typu rekordów w bazach katalogowych na świecie.

Obok rekordu bibliograficznego i wzorcowego powstawały też formaty dla innych kategorii informacji:

  • dla opisu zasobu (obejmujące dane o egzemplarzu tj. sygnatury, akcesję itp.): USMARC format for holdings and locations (1984); USMARC format for holdings data (1989)
  • dla rekordu symbolu klasyfikacji: USMARC format for classification (1990); MARC 21 format for classification data (2000)
  • dla rekordu danych faktograficznych: USMARC format for community information (1993); MARC 21 format for community information (2000).