15. Rocznica śmierci Jerzego Turowicza
Jerzy Turowicz (1912 – 1999) – dziennikarz, publicysta; redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”, prezes Instytutu Społecznego „Znak”. Wybitny humanista – przyjaciel pisarzy, poetów; działacz ruchu soborowego. Odznaczony Orderem Orła Białego oraz Orderem Ecce Homo.
27 stycznia 2014 roku przypada 15 rocznica śmierci Jerzego Turowicza. 10 grudnia 2012 roku obchodzone było 100-lecie Jego urodzin.
Od ponad roku w zbiorach rękopisów BN znajduje się unikalne archiwum tego dziennikarza, publicysty, twórcy. Zawarte w nim materiały są odzwierciedleniem życia, pracy, ważnych spraw i związków z ludźmi bliskimi Turowiczowi.
Są tu papiery rodzinne. Wśród nich około 130 dzienników Jerzego Turowicza i 5 Jego żony Anny. Dzienniki to ślady spotkań z ludźmi, notatki sporządzane w czasie podróży.
Swoistą kroniką towarzyską, założoną w Goszycach, podkrakowskim majątku rodziny, w którym schronił się w 1944 roku m. in. Czesław Miłosz jest tzw. Księga Gości. Pierwszy wpis w Księdze pochodzi z 1.IV.1939 roku. Od 1945 roku prowadzona jest w dalszym ciągu w Krakowie (rodzina przeniosła się tam na ul. Lenartowicza 3). Odnotowywane są tu wydarzenia rodzinne (śluby, chrzciny) i spotkania z wybitnymi przedstawicielami świata kultury i sztuki. Na 158 kartach wpisują się m. in. Juliusz Osterwa, Konstanty Gałczyński, Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, Paweł Jasienica, Liv Ullman, Andrzej Wajda, Karol Wojtyła, Jerzy Zagórski, artyści z Piwnicy pod Baranami i wielu, wielu innych. Pierwszą Księgę zamykają wpisy z 1989 roku. Po jej zapisaniu otwarto drugą Księgę, w której na pierwszej stronie pozostawił swoją notkę pod datą 10.X.1989 roku Czesław Miłosz. Tu wśród wpisujących się gości są m. in.: Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Joanna Ronikier, Jan Błoński. Kronikę próbowano kontynuować po śmierci Redaktora. Ostatni wpis pochodzi z 2007 roku.
Są w Archiwum materiały związane z pracą Jerzego Turowicza w „Tygodniku Powszechnym” (w latach 1945–1953, 1956–1999 był redaktorem naczelnym pisma) i ZNAK-u (od 1960 do 1990 roku prezes Społecznego Instytutu ZNAK) – brudnopisy esejów samego Redaktora i innych współpracowników tych wydawnictw. Wiele tu tzw. materiałów warsztatowych – notatek, tematycznie porządkowanych wycinków z międzynarodowej prasy, wydrukowanych szpalt z poprawkami cenzorskimi.
Niezwykle bogata jest korespondencja z najwybitniejszymi humanistami współczesnego świata. Wśród korespondentów – m. in. Karol Wojtyła (ok. 80 listów), potem Jan Paweł II (około 70 listów). Są tu rękopisy kilku tekstów i ok. 68 listów Czesława Miłosza; listy Andrzeja Bobkowskiego, Zbigniewa Herberta, Julii Hartwig i Artura Międzyrzeckiego, Marii Dąbrowskiej, Jana Dobraczyńskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Zygmunta Mycielskiego, Jana Józefa Szczepańskiego, księdza Jana Twardowskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Stefana Kisielewskiego, Jerzego Zawieyskiego i innych.
Papiery zawarte w archiwum pokazują zaangażowanie Jerzego Turowicza w wydarzenia polityczne – w 1964 roku podpisał List 34, związany był z Solidarnością, uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. Przez całe życie Jerzy Turowicz bronił wartości Kościoła zagrożonych przez komunizm, był orędownikiem dialogu chrześcijan i Żydów. Przyjaźnił się z wybitnymi postaciami świata chrześcijańskiego (m. in. z Karolem Wojtyłą). Znaczna część korespondentów to wybitni duchowni, działacze katoliccy z całego świata.
Był też człowiekiem uwielbiającym kino, książki – ślady tych zamiłowań znajdziemy w notatkach, umieszczanych na mniejszych lub większych karteczkach, np. na tekturowych opakowaniach po papierosach.
Podstawową cechą archiwum jest różnorodność, co przekłada się też na jego rozmiar – to jedna z większych spuścizn, które znalazły się w naszych zbiorach.
Po śmierci Jerzego Turowicza i Jego żony Anny archiwum znajdowało się pod opieką rodziny, która rozpoczęła prace nad jego opracowaniem. Są one kontynuowane w Bibliotece.
Papiery związane z Jerzym Turowiczem gromadzone są przez BN już od dawna. Duży zbiór korespondencji znajduje się w Archiwum Anny Micińskiej (kilkaset listów z lat 1956–1998). Są tu listy przede wszystkim do Anny Micińskiej ale też do Jej ciotki Anieli Micińskiej-Ulatowskiej i matki Haliny Kenarowej.
83 listy Jerzego Turowicza znajdują się w Archiwum Herberta. Ponadto mamy też listy Turowicza w korespondencji, m.in. Kazimierza Wyki, Pawła Jasienicy, Antoniego Słonimskiego, Adama Ważyka.